Coronavirus salgını sebebiyle derin bir krizin içine giren havacılık sektöründe genelde havayolu şirketlerinin durumu ön plana çıkıyor.
Havayollarının mâli durumu, devlet yardımları, filodan çıkan uçaklar…
Lâkin sektörün içine düştüğü durumdan etkilenen diğer bir grup, havalimanı işletmecileri.
Uçuşların durma noktasına gelmesi veya tamamen durması, havalimanı işletmecilerinin hem havacılık hem de havacılık dışı gelirlerinin adeta bıçakla kesilmesine sebep oldu.
Hâl böyle olunca, havalimanlarının pist (uçuş trafiği) ve terminal (yolcu trafiği) kapasitesini artırmaya yönelik projeler yeniden tartışmaya açıldı.
İşin en ironik tarafı, 2018 yılının ortalarında, şu anki durumun tam tersi senaryolar gündemdeydi ve havalimanı kapasitelerinin yetersizliği, sektörün büyüme eğiliminin önündeki en önemli engel olarak görünüyordu.
Geçen yıl dünya genelinde 8 milyar olan yolcu sayısının, 2040 yılında 22,2 milyara ulaşması bekleniyordu.
Bu yüzden irili ufaklı onlarca yeni havalimanı inşaatının yanı sıra, mevcut havalimanlarının kapasitelerini artırmaya yönelik çok sayıda proje ya devam ediyordu ya da başlamak üzereydi.
Ancak yıl başından bu yana geçen bir kaç ay içerisinde hiç tahin edilmedik bir biçimde tersine dönen şartlar, havalimanlarındaki genişleme projelerinin geleceğini tehlikeye attı.
Şimdi gelin, ülkemizde ve dünyada en fazla bilinen bir kaç havalimanı projesine yakından bakalım.
Londra Heathrow 3. Pist
Sektörün en meşhur genişleme projesi hiç şüphesiz ki Londra Heathrow Havalimanı’nın üçüncü pist ve yeni terminal binası işidir.
Neredeyse 30 senedir gündemde olan proje, uzayıp giden süreç sebebiyle bir türlü inşaat aşamasına geçememişti.
Konu hakkında geçtiğimiz hafta bir açıklama yapan IAG CEO’su Willie Walsh, mevcut şartlar altında bu projenin artık imkânsız hâle geldiğini söyledi.
Heathrow CEO’su John Holland-Kaye ise aynı görüşte değil.
Havalimanının her halükârda genişletilmesi gerektiğini savunan Holland-Kaye, devam eden kriz sebebiyle projenin tamamlanmasının en az iki yıl gecikebileceğini belirtti.
Üçüncü pist ve yeni terminal binasının ancak 2030’lu yılların başlarında tamamlanabileceği ve o döneme kadar Heathrow’da kapasite sıkıntısı yaşanmayacağı iddia ediliyor.
Londra Gatwick 2. Pist
Genişleme konusunda izin almak için uzun Heathrow’la yarışan ama sonunda mücadeleyi kaybeden Gatwick Havalimanı bu yüzden, kendi imkânları çerçevesinde bir proje geliştirmişti.
Gatwick, halen taksi yolu olarak veya acil durumlarda ana pistin yerine kullanılan yedek pisti rutin operasyona dahil edilmesi çalışmalarına başlamıştı.
Söz konusu pistin bu yıl içinde hizmete alınması hedefleniyordu.
Fakat geçtiğimiz günlerde British Airways, Virgin Atlantic ve Norwegian firmalarının art arda Gatwick’ten çekilme planlarını duyurması, bu havalimanı açısından tam manasıyla bir şok etkisine yol açtı.
Havalimanı yönetimi buna rağmen, yedek pistin dönüştürülmesi projesine devam edeceklerini açıkladı.
Frankfurt Terminal 3
Temeli 2015 yılında atılan ve 2023 yılında hizmeti girmesi beklenen Terminal 3, Frankfurt Havalimanı’nın yıllık yolcu kapasitesini 89 milyona çıkaracaktı.
Ancak şu anki gidişatta o tarihte bu kadar büyük bir kapasiteye ihtiyaç olmayacağının anlaşılması, Frankfurt Havalimanı’ndaki yeni terminal projesinin yavaşlatılması ihtimalini doğurdu.
Singapur Changi 3. Pist
2025 yılında hizmete girmesi hedeflenen Terminal 5 ve üçüncü pist ile birlikte, Changi’nin yıllık yolcu kapasitesinin ilk aşamada 135 milyon, daha sonra ise 150 milyona yükseltilmesi planlanıyordu.
Lâkin hesaplar Singapur’da da şaşmış durumda.
Mevcut görünümde, Terminal 5 ve üçüncü pist çalışmalarının yavaşlatılmasına kesin gözüyle bakılıyor.
Hong Kong 3. Pist
Havalimanı genişleme projelerinin belki de en iddialısı, Hong Kong’taydı.
1990’lı yıllarda deniz üzerine inşa edilerek yapılan Hong Kong Havalimanı’nın genişlemesi de yine denizde gerçekleştiriliyor.
Proje çerçevesinde üçüncü bir pist ve yeni bir terminal binasının inşaat çalışmaları sürüyor.
1 Ağustos 2016 tarihinde resmen başlayan inşaat çalışmasının, 2024 yılında tamamlanması öngörülüyordu.
Neticede Hong Kong Havalimanı’nın yolcu kapasitesinin 100 milyona, kargo işleme hacminin ise 9 milyon tona yükseltilmesi planlanıyordu.
Ancak önce 2019 yılında Hong Kong’u kasıp kavuran halk gösterileri ve sonrasında gelen Coronavirus salgını, bu havalimanındaki yolcu ve kargo trafiğini muazzam bir biçimde etkiledi.
Bu yüzden, bu projenin de yavaşlatılarak, 2020’li yılların ikinci yarısında tamamlanması bekleniyor.
Asya’daki Projeler
Normal şartlarda havayolu trafiğinin en fazla artacağı beklenen Asya kıtasında, bu tahminler doğrultusunda çok sayıda havalimanı genişleme projesi devreye sokulmuştu.
Tokyo Narita, Tayland’da çok sayıda farklı havalimanı, Kuala Lumpur Havalimanı gibi önemli noktalarda projeler devam ediyordu.
Aynı bölgede bulunan Endonezya’da ise başkent Cakarta’ya yeni bir havalimanı inşa edilmesi gündemdeydi.
Addis Ababa – Yeni Havalimanı
Etiyopya, Ethiopian Airlines’ın son yıllarda hızla büyümesine paralel olarak, Afrika’nın en büyük havalimanını inşa etmeye karar vermişti.
35 km² genişliğindeki bir alan üzerine yapılacak yeni havalimanı, başkent Addis Ababa’nın 40 km kadar güney doğusunda bulunan Bishoftu’da yer alacak.
Yıllık 100 milyon yolcu kapasitesine sahip havalimanının, 5 milyar USD’ye mâl olacağı hesaplanıyordu.
İnşaat çalışmalarının 2020 yılının ikinci yarısında başlaması planlanıyordu.
Bu projenin akıbeti de merak konusu
Orta Doğu’daki Projeler
Orta Doğu’da Kuveyt, Doha, Dubai, Abu Dabi gibi noktalarda devam eden havalimanı genişletme projeleri bulunuyor.
Dubai’deki yeni havalimanı projesi (DWC), daha bu kriz çıkmadan çok önce, 2019’un ortalarında zaten askıya alınmıştı.
Bu yüzden, DWC projesinin uzunca bir süre yeniden gündeme geleceğini sanmıyorum.
Abu Dabi Havalimanı’nda normalde 2017 yılının Temmuz ayında bitirilmesi hedeflenen ama bir türlü açılamayan yeni terminal binasının geleceği de merak konusu.
Zira yeni terminalin, erteleme sonrası güncellenen proje planına göre, 2020 yılının sonunda açılması gerekiyor.
Bunların yanı sıra, Kuveyt’teki yeni terminal binası ve Doha’daki genişleme projelerinin de kaçınılmaz bir biçimde gecikeceği tahmin ediliyor.
Türkiye’deki Projeler
Ülkemizde de durum pek farklı değil.
2019 yılında büyük umutlarla açılan İstanbul İGA Havalimanı, daha ilk yılını tamamlamadan büyük bir şokla karşı karşıya kaldı.
Proje tamamlandığında 150 milyon yolcu kapasitesine, 5 milyon ton kargo işleme kabiliyetine ve altı piste sahip olması hedeflenen İGA Havalimanı’nda, önümüzdeki Haziran ayında tamamlanacağı söylenen üçüncü pistin ardından uzunca bir süre genişleme çalışması yapılması beklenmiyor.
İstanbul’un diğer yakasındaki Sabiha Gökçen için de durum benzer.
Yapımı devam eden ikinci pistin bu yıl içinde bitirileceği, yeni terminal binası çalışmalarının ise yavaşlatılacağı belirtiliyor.