Tarih
-
Nostaljik Reklamlar (Sabena, Finnair ve Aeroflot)
Arşiv çalışması yaparken, 1979 yılının şartları içerisinde hazırlanmış bazı havayolu reklamlarına rastladım. Bu reklamlar Sabena, Finnair ve Aeroflot’a ait. Kendisini Belçika Dünya Hava Yolları olarak tanıtan Sabena’nın reklamında, kış tarifesinin günümüzdekinden farklı olarak 1 Kasım tarihinde başladığı görülüyor. İstanbul – Brüksel arasında haftada sadece iki uçuş bulunuyor. Cuma günkü sefer Atina aktarmalı; Pazar günü ise…
-
Yeşilköy Havalimanı 1953
Havalimanı ve havaalanı arasındaki farkı öğrendik. Bu noktada biraz nostalji yapmakta fayda var. İstanbul Yeşilköy Havalimanı’nın 1953 yılında hizmete açılan uluslararası terminalinin inşaat fotoğrafını yayımlıyorum. Mayıs ayında çekilen bu fotoğrafta, artık var olmayan ama eski Türk filmlerinin “yurtdışına uğurlama” sahnelerinde sık sık karşımıza çıkan terminal görülüyor. Nereden, nereye… O zamanlar ülkemizde modern anlamda çok az…
-
Slot Takası
“Buralar zamanında dutluktu; sattık gitti.” “Ataköy’ün olduğu yer bataklıktı; para etmiyordu.” “Dedeme Etiler’den arsa satmak istemişler, şehre uzak diye almamış.” Sıkça duyarız böyle sözleri. Uzak görüşlü dedelerimizi de rahmetle anarız. 🙂 ABD’den gelen bir slot satış haberi, Türkiye’deki arsa satışlarını anımsatıyor. Yani zamanında yok pahasına satın alınıp yıllar sonra büyük para edenleri. Delta Air Lines…
-
Adeta Bir Kehanet
Yakın tarih içerisinde kurulmuş olan havayolu şirketlerinin en parlak olanıydı. Gerek kuruluş sermayesi, gerekse idarî kadro ve hedeflenen hizmet anlayışı, tüm gözleri bu şirketin üzerine çevirmişti. Sektörün içinden gelenler hangi firmayı kast ettiğimi hemen anlamıştır. Havayolu 101’in bugünkü konusu; 2000 yılında ilk uçuşunu gerçekleştiren, New York-JFK merkezli JetBlue. Virgin Atlantic’in sahibi Richard Branson gibi, dikkat…
-
Türkiye’de Tayyarecilik
Türkiye’de havayolu ile seyahat, beş-altı sene öncesine kadar daha ziyade belli bir gelir seviyesine sahip olan kişilerin kullanabildiği bir ulaşım aracıydı. Dolayısıyla tayyareciliğe olan alâka, meydana gelen uçak kazalarının medya tarafından sansasyonelleştirilmesinden ibaretti. Bu yüzden havacılık hakkında yazılmış olan kitaplar da bir hayli az. İşte onlardan bir tanesi; Hava Kuvvetleri’nde pilot olarak görev yapmış olan…
-
Nostaljik Bir Resmî Kartel Olarak IATA
IATA bazı kriterlere göre belirlenen ilk beş havayolunu açıklamış. Ama açıkladığı listede en üstlerde yer alan Southwest, Ryan Air, Easy Jet gibi şirketler IATA üyesi bile değil. IATA kendisini öyle bir sunuyor ki, sektörün dışında olanları bırakın, içindekiler bile IATA üyeliğini “olmazsa olmaz” kâbilinden bir şey sanıyor. Öyle mi gerçekten? ABD’de 1978′de gerçekleşen deregulasyona kadar…
-
Braniff Airways Nasıl Büyüdü?
Ticarî hayattaki büyüme kararları genellikle darbe girişimleri gibidir. Girişim başarılı olursa, bunun adı “devrim” olur. Ama olur da bu niyet başarısızlıkla sonuçlanırsa, bu kez işin rengi değişir. Girişimciler “vatan haini” veya “isyancı” olarak nitelendirilir ve en iyi ihtimalle sürgün veya hapis edilirler. Daha kötüsü, girişimin idamla sonuçlanmasıdır. Tabii ki ticarette idam filan söz konusu değil.…
-
Deregülasyon Sonrası
Ticarî havayolu sektöründe çalışan herkesin bildiği üzere, 1978 yılında ABD’de gerçekleştirilen “deregülasyon”, sektör için ciddi bir kırılma noktasıdır. O tarihe kadar neredeyse sıfır rekabet içerisinde işleyen sistem, deregülasyon kararının ardından ciddi bir sarsıntı geçirmişti. İşte 1978 sonrasında sektörde verimliliği artırmaya yönelik olarak gerçekleşen bazı yenilikler: Hub & Spoke yapısı Gelir yönetimi sistemlerinin yaygınlaşması Sadakat programlarının…
-
Uçakla Seyahat Eden İlk Türk Kadın
Uçağa binen ilk Türk kadını kim; biliyor musunuz? Bu sorunun cevabını bulabilmek için, Osmanlı Devleti’nin son yıllarındaki İkinci Meşrutiyet dönemine geri gitmemiz gerekiyor. 23 Temmuz 1908 tarihinde ilan edilen meşrutiyetin ardından, toplumun bir çok katmanında olduğu gibi, kadınlar arasında da hareketlilik başlamıştı. Çeşitli örgütlerin bünyesinde bir araya gelen kadınlar, daha fazla hak ve özgürlük için…
-
Yolcu Uçaklarına Yapılan Saldırılar
Havada yaşanan her kaza ayrı bir trajedi ihtiva eder. Yolcu uçaklarının askerî yöntemlerle düşürülmesi ise belki de “trajedi-ötesi” olarak nitelendirilebilir. Sivil havacılık tarihine baktığımızda, 1930’lardan günümüze, bu şekilde 30’a yakın saldırının meydana geldiğini görüyoruz. Şimdi bunların arasından en fazla ses getiren dört olaya kısaca değinelim. (Son güncelleme tarihi: 17 Temmuz 2023) Korean Air (KE 007)…
-
Bermuda II Anlaşması
Ancak anlaşmaya varılması öncesinde iki taraf arasındaki gerginlik bir ara öylesine yükseldi ki, transatlantik uçuşlarının iptal edileceği söylentisi tüm havayolu sektörünü sarmıştı. Sonuçta İngiltere, kendi havayolları için ABD’den ekstra slot hakkı kazanırken, Amerikan havayollarının Londra ve Hong Kong ötesine yolcu taşıma hakkı (beyond) iptal edildi. Heathrow ile ABD arasındaki uçuş hakkı, Amerikan havayolları arasında Pan…
-
Petrol Şoku
Uçak kaçırma olayları ve kazaları bir yana bırakırsak, 1970’li yıllarda havayolu şirketlerini en fazla zorlayan ticarî etken, 1973 yılında yaşanan petrol şokuydu. Arap ülkelerinin, İsrail ile aralarında meydana gelen Yom Kippur savaşının ardından uyguladıkları petrol ambargosu, fiyatların tüm dünya genelinde ciddi bir artış göstermesine sebep oldu. Doğal olarak, toplam maliyetler içindeki akaryakıt giderleri bir hayli…