Boeing 737 MAX tipi uçaklarda yaşanan sorun kısa vadede çözülecek gibi görünmüyor.
Her gün çıkan yeni bir haber, tartışmaların artmasından başka bir işe yaramıyor.
Kısaca hatırlatmak gerekirse; Lion Air ve Ethiopian Airlines filosunda beş ay arayla yaşanan iki benzer kaza, Boeing 737 MAX tipi uçakların tüm dünya genelinde uçuştan alınarak yere çekilmesine sebep olmuştu.
13 Mart (2019) günü alınan bu karardan günümüze dek geçen süre içerisinde Boeing henüz, yaşanan yazılım sorununa kesin bir çözüm getirebilmiş değil.
Eldeki verilere göre her iki kazanın da, normal şartlarda uçağın “stall” durumuna girmesini engellemek için geliştirilen sistemin (Maneuvering Characteristics Augmentation System) yanlış çalışması sebebiyle meydana geldiği görülüyor.
737 MAX’ların yere çekilmesi, yeni teslimatların durdurulmasına ve üretim hızının yavaşlatılmasına sebep olmuştu.
Bunlara, soruna ilişkin yazılım ve test çalışmaları da eklendiğinde, şimdilik, Boeing’in kaybının 1 milyar USD’yi bulacağı hesaplanıyor.
Tabii yaşanan iki kazada hayatını kaybedenleri, hiç bir şekilde geri getirmek mümkün değil.
Boeing 737 MAX’tan Doğan Boşluk Doldurulmaya Çalışılıyor
Dünya genelinde havayollarına teslim edilmiş olan 376 adet 737 MAX bulunuyor.
Buna ilave olarak sene içerisinde teslim edilmek üzere daha onlarca 737 MAX sırasını bekliyordu.
Havayolu şirketleri de planlamalarını buna göre yapmıştı.
Boeing 737 MAX’ın beklenmedik bir biçimde yere çekilmesi, havayollarının uçuş planlamalarını alt üst etti.
Şirketler, binlerce uçuşu ya iptal etmek ya da yeniden düzenlemek zorunda kaldı.
Mesela içerisinde bulunduğumuz Nisan ayında, sadece Avrupa merkezli havayollarının 6.000 uçuşu etkilendi.
Uçuş yoğunluğunun arttığı yaz aylarında bu sayı iyice yükselecek. Sadece Avrupalı taşıyıcıların Ağustos ayı için planlanmış 737 MAX uçuşlarının sayısı, 12.500’i buluyor.
Kimi havayolları uçuşları birleştirerek, kimileri ise acilen yeni uçak kiralama yoluna giderek bu sıkıntıyı aşmaya çalışıyor.
Şu ânâ kadar havayollarının filo hareketlerine yansıyan 737 MAX tedbirleri şu şekilde:
- Enter Air, wet-lease yöntemiyle iki adet Boeing 737-800 kiraladı,
- Air Italy, bir adet Embraer 190 ve bir adet Fokker 100 kiraladı,
- Royal Air Maroc, bir adet Airbus A320 kiraladı,
- Air Canada, Wow Air’den daha önce satın aldığı dört adet Airbus A321 tipi uçağın filosunda hizmete giriş sürecini hızlandırdı,
- TUI Group, daha önce başka havayollarına kiraladığı Boeing 737-800’leri geri aldı. Şirket ayrıca, filosundaki yedek uçakların bazılarını aktif olarak kullanmaya başladı ve iade tarihi gelen kiralık uçaklarının kira süresini uzattı,
- LOT, dört adet Boeing 737 kiraladı,
- Icelandair, bir adet Boeing 767-300ER tipi uçak kiraladı. Şirket ayrıca aynı tipten bir adet daha ve bir adet de Boeing 757 tipi uçak kiralamak için çalışmalarını sürdürüyor,
- Fiji Airways, bir adet Boeing 737 kiraladı,
- Samoa Airways, wet-lease yöntemiyle bir adet Boeing 737-800 kiraladı.
Ülkemizde filosunda 737 MAX bulunan iki havayolu şirketi var:
Türk Hava Yolları ve Corendon.
Bunların yanı sıra, normal şartlar altında Nisan ayından itibaren SunExpress, 737 MAX tipi uçakları filosuna katmaya başlayacaktı.
Neticede, yolcu ve dolayısıyla uçuş sayısının yıl içerisinde zirve yaptığı Temmuz ve Ağustos ayları yaklaşırken, gerek dry-lease ve gerekse wet-lease uçak pazarı iyice hareketleneceğe benziyor.