havayolu
-
Hizmet Kalitesi
Havayolu seyahatinde hizmet kalitesi denildiğinde yolcuların aklına genelde (ve her nedense) seyahat esnasında ikram edilen yiyecek ve içeceklerle, kabin içi eğlence sistemleri geliyor. Oysa hizmet kalitesi sadece bununla sınırlı değil; bir çok farklı unsuru var. Bilet satın alma ve check-in işleminin kolaylığı, yer ve kabin ekiplerinin yolcuya tavırları, uçuş sıklığı ve doğrudan uçuşların fazlalığı, koltuk…
-
Marginal Cost with Wings
ABD iç hat pazarında 1978 yılında gerçekleştirilen deregülasyonda önemli rol oynayan, CAB’nin başkanı konumundaki Alfred Kahn’ın bir sözü. Ne kadar doğru olduğu son derece tartışmalı: “We thought that an airplane was nothing but a marginal cost with wings.” “Bir uçağın, kanatları olan bir ‘marjinal maliyet’ olduğunu düşündük.”
-
Deregülasyon Sonrası
Ticarî havayolu sektöründe çalışan herkesin bildiği üzere, 1978 yılında ABD’de gerçekleştirilen “deregülasyon”, sektör için ciddi bir kırılma noktasıdır. O tarihe kadar neredeyse sıfır rekabet içerisinde işleyen sistem, deregülasyon kararının ardından ciddi bir sarsıntı geçirmişti. İşte 1978 sonrasında sektörde verimliliği artırmaya yönelik olarak gerçekleşen bazı yenilikler: Hub & Spoke yapısı Gelir yönetimi sistemlerinin yaygınlaşması Sadakat programlarının…
-
Hassas Dengeler
Geçen haftaki yazımda da belirttiğim gibi küreselleşme olgusunun bir numaralı unsuru internet ise ikinci sırada da havayolu sektörü geliyor. İnternette tanışan kişilerin yüz yüze görüşme isteği ancak hızlı ve emniyetli ulaşım sayesinde mümkün oluyor. İstanbul’da oturan birinin Buenos Aires’teki arkadaşıyla hemhal olması başka nasıl mümkün olabilir ki? Tabiidir ki havayolu sektörünün bu “küresel” özelliği, sektörü…
-
Gerçekten de Luft ‘Hansa’
Hansa kelimesi, Orta Çağ sonları-Yakın Çağ başlarında Kuzey Avrupa şehirlerinin aralarında kurmuş oldukları ticarî ve askerî birliği temsil eder. Bir bakıma şu anki Avrupa Birliği’nin küçük bir prototipidir Hansa Birliği. 20. yüzyılda Almanya’nın bayrak taşıyıcı şirketi olarak ortaya çıkan Lufthansa’nın adında “Hansa” kelimesinin olması bir tesadüf olmasa gerek. Özellikle son bir kaç yıl içerisinde yaptığı…
-
Havayolu Sektörü Nasıl Kurtulur?
İnsanları bir yerden bir yere, tabiatına aykırı bir şekilde taşıdığı için havayolu sektörü daha ilk yıllarından itibaren herkesin ilgisini çekmiştir. Özellikle başlangıç yıllarındaki pahalı bilet fiyatları, havayolu seyahatini adeta elit bir zümrenin tekeline mahkum bırakmıştı. Bu durum havayolu sektörüne olan merakı daha da artırmıştı. Her gün karayolunda onlarca trafik kazası olduğu halde bunları kimse umursamazken,…
-
Havayolu Sektöründe Arz – Talep İlişkisi
Havayolu sektörünün kurtuluş reçetesini vermeden önce aklımıza takılan başka bir konuya değinmek istedik. Klasik iktisat teorisinin en temel kaidelerinden bir tanesi, bir ürün veya hizmetin fiyatının arz miktarı ile talep miktarının kesiştiği noktada oluşmasıdır. Bu durumun gerçekleşmesi için bazı şartlar gerekmektedir. Tam rekabet, simetrik bilgi akışı gibi. Klasik teorideki fiyat oluşma biçimini göz önüne alınca,…
-
Çölün Kanatlı Misafirleri
Havayolu 101’in yayın hayatına başladığı 2006 yılında kaleme aldığım ilk konulardan bir tanesi, çöle parketmiş uçaklardı. O dönemde ABD sivil havayolu sektörü her zamanki bilindik krizlerinden birisini yaşamakta ve çöle park edilen ıskarta uçak sayısı git gide artmaktaydı. Göbeğinde olduğumuz küresel iktisadî kriz esnasında durum nasıl diye küçük bir araştırma yapıldığında, durumun tahmin edilenden de…
-
Petrol Şoku
Uçak kaçırma olayları ve kazaları bir yana bırakırsak, 1970’li yıllarda havayolu şirketlerini en fazla zorlayan ticarî etken, 1973 yılında yaşanan petrol şokuydu. Arap ülkelerinin, İsrail ile aralarında meydana gelen Yom Kippur savaşının ardından uyguladıkları petrol ambargosu, fiyatların tüm dünya genelinde ciddi bir artış göstermesine sebep oldu. Doğal olarak, toplam maliyetler içindeki akaryakıt giderleri bir hayli…
-
Hava Korsanlığı
Havayolu seyahatlerinin yaygınlaşarak dünya kamuoyunun gündemine daha fazla girer olması, uçakları ‘sıra dışı’ niyetleri olan kişi veya grupların hedefi haline getirmeye başlamıştı. 1931 yılının şubat ayında bir Peru uçağının kaçırılması, tarihe kaydedilen en eski uçak kaçırma olayıdır. Bu olayın ardından 1948’e kadar geçen uzun bir dönemde bu tarz bir eyleme rastlanmamıştır. Ancak 1960’ların sonlarına doğru…
-
Domates Fiyatı ve Havayolu Sektörü
Geçen gün marketten domates alıyordum. Baktım, “kilosu 10 Kuruş” yazıyor. “Allah, Allah” dedim, “ne kadar da ucuz!” Aldım iki kilo, gittim kasaya. Bir baktım; kasiyer kız benden 2 TL istiyor. Dedim ki; “kilosu 10 Kuruş’tan, iki kilo 20 Kuruş eder. Yanlışlıkla 2 TL dediniz herhalde.” Kız bana domatesin fiyat dökümünü gösterdi. Meğerse durum şöyleymiş: Domates/kilogram:…
-
Havayolu Sektörü Üzerine Kitap Tavsiyesi
Havayolu 101 olarak, ticarî havayolu sektörüne merak duyanlara okumalarını tavsiye edeceğimiz kitaplardan bir kaçı: Airline Deregulation and Laissez-Faire Mythology No Frills: The Business Behind the Low-Cost Revolution in the Skies Nuts! Southwest Airlines’ Crazy Recipe for Business and Personal Success Deregulation and Competition: Lessons from the Airline Industry Losing My Virginity : How I’ve Survived,…