Geçtiğimiz Mart ayından bu yana havacılık sektörünün bir numaralı gündem maddesi, Boeing 737 MAX tipi uçaklardaki arıza.
737 MAX’ların göklere ne zaman döneceği, bilinmezliğini hâlâ koruyor.
Bu yılın sonuna kadar Amerikan Federal Havacılık Dairesi’nin (FAA), 737 MAX’ın yeniden uçmaya başlamasına izin vermesi; ardından da dünyanın diğer havacılık otoritelerinin kademeli bir biçimde aynı yolu izlemesi bekleniyor.
Tabii asıl mesele bundan sonra başlayacak ve havayollarına büyük iş düşecek.
Bir yandan önce kendi personelini, sonra da yolcularını psikolojik olarak bu uçaklara hazırlamaları ve uçuşa ikna etmeleri gerekecek.
Ardından da sivil havacılık tarihinin en büyük lojistik operasyonlarından bir tanesi başlayacak.
Havayolları, filolarındaki mevcut uçakların uçurulması ve Boeing’in fabrikasında üretilip park edilen uçakların teslim alınmasıyla adeta cebelleşecek.
İlk aşama nispeten kolay. Havayolları, ellerindeki uçaklarını gerekli bakım ve güncellemeleri yaparak sefere hazırlayacak.
Ancak ikincisi için, yani Boeing’in fabrikasındaki uçakların teslimatı için aynı şeyi söylemek pek mümkün değil.
Zira uçak yere çekilmiş olsa da Boeing üretime devam etti.
Aradan geçen aylar boyunca yeni üretilmiş 737 MAX’lar, Boeing’in fabrikasında birikti durdu.
İş öyle bir boyuta ulaştı ki, personel otoparkına dahi MAX’lar park edilmeye başlandı.
Boeing bu duruma karşı sınırlı bir tedbir olarak, aylık 52 adet olan 737 MAX üretimini, Nisan ayı ortasından itibaren 42 adede düşürmüş ve hatta üretimi bir süreliğine tamamen durdurabileceğini duyurmuştu.
Bununla birlikte şu an itibarıyla üretim devam etmekte.
Neticede en basit bir hesapla, Boeing’in fabrikasında 250 adet civarında 737 MAX, teslim edilmeyi bekliyor.
Soruna bir çözüm bulunduğunu ve uçakların Aralık ayı sonunda uçuşa hazır hale geldiğini varsaysak, fabrikadaki MAX sayısı 400’ü bulacak ve hatta belki de geçmiş olacak.
Bir anda bu kadar çok sayıda uçağı teslim edecek personel Boeing tarafından sağlansa bile, havayolları aynı sayıda pilot ve teknisyenini gönderemeyebilir.
Gönderse bile, tüm şirketler teslimat sırasındaki kontrol işlemlerinde kılı kırk yaracağından, süreç her zamankinden çok daha uzun olabilir.
737 MAX Dönünce, Uçak Bolluğu Yaşanacak
737 MAX’ların yeniden uçmaya başlaması, küresel yolcu uçağı pazarı için adeta baraj kapaklarının açılması gibi bir etkiye yol açacak.
Dünya genelinde yere çekilen 350 uçak ve buna ilave olarak Boeing’in fabrikasında biriken 400 uçak olmak üzere toplam 750 uçak, sisteme geri dönmeye başlayacak.
Bir yandan da Boeing, her ay 40 ilâ 50 arasında 737 MAX üretmeye devam edecek.
Öte yandan, geçtiğimiz 6-7 aylık süre boyunca havayolları, yaşadıkları kapasite sorununu aşmak amacıyla bol miktarda ikinci el uçak kiralamıştı.
Böylece, bir bölümü uzunca bir süredir yerde bekleyen çok sayıda eski uçak yeniden pazara girmişti.
Yapılan bir mukayeseye göre, havayolları şu anda, dört yıl öncesine nispeten yaşı 15’ten büyük 800 adet kadar daha fazla uçak kullanmak durumunda kaldı; kalıyor.
İşte bu yüzden, 737 MAX’ların geri dönüşü, özellikle ikinci el uçak pazarında bir anda büyük bir bolluk yaşanmasına sebep olacak.
2020 yılında ihtiyaç fazlası uçak sayısının 1.000 adet civarına ulaşabileceği iddia ediliyor.
Bu durum hem uçak kiralama firmaları, hem de filolarındaki eski uçaklarla charter hizmet veren havayollarını ciddi bir biçimde baskı altına alabilir.
Neticede 2020, sivil havacılık sektörü açısından sıra dışı bir yıl olacağı benziyor.