29 Ekim 2018 tarihindeki Lion Air (JT610) ve 10 Mart 2019 tarihindeki Ethiopian Airlines (ET302) kazalarının ardından 13 Mart 2019 tarihinde yere çekilen Boeing 737 MAX tipi uçakların havayollarına maliyeti her geçen gün artıyor.
Aradan geçen beş aylık süre zarfında on binlerce uçuş iptal edildi; bir çok havayolu şirketi 2020 yılının başına kadar bu uçakları uçuş planlarından çıkardı.
Boeing, 737 MAX tipi uçakların üretimini geçici olarak durdurmayı dahi gündemine aldı.
Peki, bu uçakların kaybedilen kapasite anlamında sektöre etkisi nasıl oldu?
Yapılan hesaplamalara göre sektör, sadece üç aylık yaz döneminde 40 milyonu aşan miktarda bir koltuk arzından mahrum kaldı.
Havayolları, bir anda ellerinden adeta kayıp giden kapasitenin bir bölümünü geçici kiralamalar yoluyla, diğer bir bölümünü ise filolarındaki mevcut uçakları daha yoğun bir biçimde kullanarak karşılamaya çalışıyor.
Bunun mümkün olmadığı noktada ise aylar öncesinden yapılan tarife planlamasının tamamen değişmesi kaçınılmaz oluyor.
OAG tarafından hazırlanan bir analiz, 737 MAX’ların etkisini gözler önüne seriyor.
Yere çekilme kararından önce yapılan planlama ile sonrasındaki arasında muazzam bir kapasite farkı bulunuyor.
737 MAX’tan en fazla etkilenen havayollarının başında, China Southern Airlines geliyor.
China Southern, 3,6 milyon adet koltuk kaybına maruz kalmış.
Norwegian (3,4 milyon), Air Canada (3,3 milyon koltuk), Southwest (2,9 milyon koltuk) ve Türk Hava Yolları (2,7 milyon koltuk) onu takip eden diğer önde gelen havayolları.
Tabii filoları nispeten daha küçük olan Spicejet, Icelandair, Flydubai ve LOT gibi havayollarının, bu durumdan daha fazla etkilendiği de söylenebilir.
THY Ne Kadar Etkilendi?
Her ne kadar 737 MAX’lardaki durum THY’nin yaz aylarına yönelik büyüme planlarını kısıtlamış olsa da, geçen sene ile kıyaslandığında şu ânâ kadar herhangi bir kapasite azalmasından söz etmek mümkün değil.
Zira 737 MAX tipi ilk uçak THY filosuna, 2018 yılının Ağustos ayının sonlarında katılmıştı.
Bunu, yine geçen senenin Eylül ayında iki, Ekim’de bir, Kasım’da iki ve Aralık’ta bir adet 737 MAX’ın teslimatı takip etmişti. (2019’un başlarında da beş adet MAX daha gelmişti)
Zaten 9 Ağustos (2019) Cuma günü THY tarafından yapılan bir yatırımcı sunumunda, “yere indirilen MAX’ların operasyonel etkisinin büyük olmadığı” ifade edilmişti.
Havayollarının en yoğun dönemi olan yaz mevsiminin bitmesine çok fazla bir zaman kalmadı; Eylül ayından itibaren yolcu ve uçuş sayıları düşmeye başlayacak.
Dolayısıyla, özellikle Türkiye iç hatlarında yaşanan daralma da hesaba katıldığında, THY’nin 737 MAX olayını çok fazla bir hasar almadan atlatacağını düşünüyoruz.
Tabii bu noktada, 737 MAX’ların bu yılın sonuna kadar yeniden uçmaya başlayacağını varsaydığımızı da ekleyelim.