Yolcu sayısı bakımından dünyanın en işlek havalimanlarından olan Londra Heathrow, dünyadaki tüm önde gelen havayolu şirketlerinin uçmayı en fazla arzu ettiği noktaların en önde gelenlerinden bir tanesi.
2017 yılında 78 milyon yolcuya hizmet veren Heathrow, bir aktarma noktası değil, bir “son nokta” niteliğiyle dikkat çekiyor.
Heathrow’daki transfer yolcu oranı %30 gibi, emsallerine göre oldukça düşük bir oranda bulunuyor.
Moda, finans, sigortacılık, ticaret, turizm gibi bir çok açıdan küresel kapsamda bir çekim merkezi olan Londra için bu durum pek de şaşırtıcı değil.
Zaten Heathrow’la birlikte Londra’ya irili ufaklı toplam altı farklı havalimanı (Heathrow, Gatwick, Stansted, Luton, City, Southend) hizmet veriyor.
Ve altı havalimanının yıllık toplam yolcu sayısı 171 milyona ulaşıyor.
Bu açıdan bakıldığında Londra, dünyanın 1 numaralı kenti konumunda bulunuyor.
Londra Heathrow Havalimanı’ndaki Slot Ticareti (2007-2017)
Talep bu kadar fazla olunca, başta Heathrow olmak üzere bu şehirdeki havalimanlarının yoğunluğu bitmek bilmiyor.
Sadece iki pistle hizmet veren Heathrow’da iş öyle bir boyuta geçmiş durumdaki, buraya sefer yapan havayolu şirketleri birbirleriyle slot ticareti yapıyor.
Eldeki verilere göre son 10 yıl içerisinde Heathrow’da tam 12 kez slot satışı yaşandı.
2007 yılında GB Airways ile Continental ve 2015 yılında Air France-KLM ile Delta arasında yaşanan slot devirleri, hem adet hem de toplam meblağ bakımından oldukça dikkat çekiyor.
İşte 2007-2017 yılları arasında Londra Heathrow Havalimanı’nda gerçekleşen slot ticareti:
| Yıl | Satan | Alan | Fiyat | Slot Çifti/gün |
| 2007 | GB Airways | Continental | 209 milyon USD | 4 |
| 2012 | South African Airways | Singapore Airlines | 23.5 milyon GBP | 1 |
| 2013 | Jet Airways | Etihad Airways | 70 milyon USD | 3 |
| 2013 | Alitalia | Delta Air Lines | 47 milyon USD | 2 |
| 2014 | Alitalia | Etihad Airways | 80 milyon USD | 3 |
| 2014 | Cyprus Airways | American Airlines | 31 milyon USD | 1 |
| 2015 | SAS | American Airlines | 60 milyon USD | 1 |
| 2015 | SAS | Türk Hava Yolları | 15 milyon GBP | 1 |
| 2015 | Air France-KLM | Delta Air Lines | 276 milyon USD | 6 |
| 2016 | Kenya Airways | Oman Air | 75 milyon USD | 1 |
| 2017 | SAS | American Airlines | 75 milyon USD | 2 |
| 2017 | Croatia Airlines | Delta Air Lines | 19 milyon USD | 1 |
Slot Nedir?
Slot, koordine edilen bir havalimanında belirli bir gün ve saatte iniş veya kalkış amacıyla havalimanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere havalimanı işletmecisi veya ilgili sivil havacılık otoritesi tarafından havayolu şirketlerine tahsis edilen izne verilen addır.
Slot düzenlemeleri, IATA tarafından hazırlanan yönergeye göre gerçekleştirilir.
Havalimanları, slot düzenlemesi çerçevesinde üçe ayrılır:
– Level 1 (Non-Coordinated Airport) – Koordine edilmeyen havalimanı
– Level 2 (Schedules Facilitated Airport) – Tarifesi düzenlenen havalimanı
– Level 3 (Coordinated Airport) – Koordine edilen havalimanı
Slot uygulaması, Level 3 kategorisindeki havalimanlarında gerçekleştirilir.
Havalimanlarının bu üç kategoriden hangisine dahil oldukları, meydan trafik kapasitesi ile gerçekleşen kapasite arasındaki orana göre belirlenir.
Ülkemizde slot tahsis işlemleri, Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından yapılmaktadır.
Örnek vermek gerekirse; 2010 yılına kadar slot uygulaması bulunmayan İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, o yılın kış tarifesi ile birlikte, koordine edilen havalimanı kategorisine alınmıştır.
Öte yanda Antalya Havalimanı ise, sadece yaz tarifesi döneminde Level 3 kategorisine geçmekte, kış döneminde ise Level 2 kapsamında işletilmektedir.
Slot tahsisinde, tarihsel haklara özellikle dikkat edilir.
Bir havalimanına uzunca bir süredir uçuş düzenlemekte olan bir havayolu şirketinin slot hakları, belli durumlar haricinde elinden alınamaz.
Buradaki genel kabûl, havayolu şirketlerinin, ellerindeki slot haklarının %80’ini kullanmaları yönündedir. Bu oranın altına düşüldüğünde, havayolu şirketi, slot haklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır.
Slot haklarındaki iniş ve kalkış saatlerinin sık sık ihlal edilmesi de, havayolu şirketlerini bu konuda yine zor durumda bırakabilir.
Kalkış için eksi ve artı 15 dakika kuralı vardır.
Bu zaman dilimi içerisinde kalkış yapılamazsa, havacılık tâbiri ile “slot yersiniz” ve yeni bir slot talebinde bulunmak zorunda kalırsınız. Özellikle yoğun havalimanlarında bu durum, bir kaç saati bulan rötarlara sebep olabilir.
Bunun yanı sıra, iniş ve kalkış slot zaman aralıklarının ihlali sebebiyle, havayolu şirketlerine para cezası da kesilir.