Slot Nedir?

Türk Hava Yolları (THY), yolcu sayısı bakımından dünyanın en işlek havalimanlarından bir tanesi niteliğindeki Londra Heathrow’da yeni bir slot satın aldı.

Şirketten dün (27 Şubat 2015) yapılan açıklamaya göre, Scandinavian Airlines’ın (SAS), Londra Heathrow Havalimanı’ndaki bir adet öğleden sonra saati iniş-kalkış hakkı (slot), 2015-2016 kış tarifesi ile birlikte, 25 Ekim 2015 tarihinden itibaren THY’nin uçuş ağına dahil edilecek.

THY ile SAS, bu alışveriş için 22 milyon USD’ye anlaştı.

Bu slot ile birlikte THY’nin Londra Heathrow’daki haftalık iniş – kalkış hakkı 38’e yükselecek.

Londra Heathrow Havalimanı

Heathrow’un neredeyse tam kapasiteye ulaştığı düşünüldüğünde, böyle bir slot alımının mânâsı daha rahat anlaşılabilir.

Zira buradaki her bir slot hakkı adeta hazine değerinde.

Geçtiğimiz yıl American Airlines, Heathrow Havalimanı’nda Cyprus Airways’e ait olan bir slotu 31 milyon USD karşılığında satın alırken, 2013 yılında ise Delta Air Lines, yine bu meydandaki iki slot için tam 48 milyon USD ödemişti.

Hatta iş bir ara öyle bir noktaya gelmişti ki, bazı havayolu şirketleri, sahip oldukları slotların değerini bilançolarına yansıtmanın yollarını dahi aramıştı.

Slot Nedir?

Slot, koordine edilen bir havalimanında belirli bir gün ve saatte iniş veya kalkış amacıyla havalimanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere havalimanı işletmecisi veya ilgili sivil havacılık otoritesi tarafından havayolu şirketlerine tahsis edilen izne verilen addır.

Slot düzenlemeleri, IATA tarafından hazırlanan yönergeye göre gerçekleştirilir.

Havalimanları, slot düzenlemesi çerçevesinde üçe ayrılır:

– Level 1 (Non-Coordinated Airport) – Koordine edilmeyen havalimanı

– Level 2 (Schedules Facilitated Airport) – Tarifesi düzenlenen havalimanı

– Level 3 (Coordinated Airport) – Koordine edilen havalimanı

Slot uygulaması, Level 3 kategorisindeki havalimanlarında gerçekleştirilir.

Havalimanlarının bu üç kategoriden hangisine dahil oldukları, meydan trafik kapasitesi ile gerçekleşen kapasite arasındaki orana göre belirlenir.

Ülkemizde slot tahsis işlemleri, Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından yapılmaktadır.

Örnek vermek gerekirse; 2010 yılına kadar slot uygulaması bulunmayan İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, o yılın kış tarifesi ile birlikte, koordine edilen havalimanı kategorisine alınmıştır.

Öte yanda Antalya Havalimanı ise, sadece yaz tarifesi döneminde Level 3 kategorisine geçmekte, kış döneminde ise Level 2 kapsamında işletilmektedir.

Slot tahsisinde, tarihsel haklara özellikle dikkat edilir.

Bir havalimanına uzunca bir süredir uçuş düzenlemekte olan bir havayolu şirketinin slot hakları, belli durumlar haricinde elinden alınamaz.

Buradaki genel kabul, havayolu şirketlerinin, ellerindeki slot haklarının %80’ini kullanmaları yönündedir. Bu oranın altına düşüldüğünde, havayolu şirketi, slot haklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır.

Slot haklarındaki iniş ve kalkış saatlerinin sık sık ihlal edilmesi de, havayolu şirketlerini bu konuda yine zor durumda bırakabilir.

Kalkış için eksi ve artı 15 dakika kuralı vardır.

Bu zaman dilimi içerisinde kalkış yapılamazsa, havacılık tâbiri ile “slot yersiniz” ve yeni bir slot talebinde bulunmak zorunda kalırsınız. Özellikle yoğun havalimanlarında bu durum, bir kaç saati bulan rötarlara sebep olabilir.

Bunun yanı sıra, iniş ve kalkış slot zaman aralıklarının ihlali sebebiyle, havayolu şirketlerine para cezası da kesilebiliyor.