Network taşıyıcı şeklinde tâbir ettiğimiz havayolu şirketlerinin filoları genelde çok sayıda farklı tipte uçaktan oluşur.
Bu tarz havayollarının filolarında, değişik pazar şartlarını ve yolcu ihtiyaçlarını karşılayacak biçimde, bölgesel jetlerden geniş gövdeli uçaklara, süper jumbolardan kargo uçaklarına kadar çok çeşitli uçak tiplerini görmek mümkündür.
Buna karşılık, düşük maliyetli taşıyıcı iş modelini benimseyen havayolları ise tam tersine, ya tek tipten ya da çok sınırlı sayıda farklı tipten uçakları kullanır.
Zira filodaki tip sayısı azaldıkça, pilot eğitimi, teknik bakım, parça stok yönetimi gibi bir çok konuda maliyetleri azaltma fırsatı doğar.
İşte bu fırsattan faydalanmak isteyen havayolları, Covid-19 krizi sırasında filolarını mümkün olduğunca sadeleştirme yönüne gittiler.
Eurocontrol, belli bazı Avrupalı havayollarını ele alarak, 1-21 Haziran dönemi (2019 ve 2021) için bir filo karşılaştırması yaptı.
Bu karşılaştırmaya göre, özellikle network taşıyıcıların çok sayıda uçak tipiyle vedalaştığını söylenebilir.
Mesela Air France; A380, A340-300, RJ85, ATR72-200, ATR72-600 ve BAE146 tipi uçakları filosundan çıkarmış.
Buna karşılık, ATR42-500 ve A350-900, şirketin yeni uçak tipleri olarak filoya dahil edilmiş.
Böylece Air France’ın filosundaki uçak tipi sayısı, 20’den 16’ya gerilemiş.
Lufthansa ve British Airways, sadeleştirme konusunda en atak davranan havayolları olarak dikkat çekiyor.
Her iki şirket, yedişer uçak tipini filosundan çıkarmış.
Lufthansa filosundaki uçak tipi sayısı 22’den 15’e, British’inkiyse 16’dan 11’e düşmüş. Zira son iki senede British Airways, Boeing 787-10 ve Airbus A350-1000 olmak üzere iki yeni uçak tipini kullanmaya başlamış.
Özellikle dört motorlu uçakların emekli edildiği anlaşılıyor.
Öte yandan, düşük maliyetli taşıyıcıların seyri çok daha istikrarlı.
Wideroe, easyJet ve Vueling, uçak tipinde herhangi bir değişiklik yapmazken, Pegasus ve Wizz Air’in sırasıyla A321neo ve A320neo tipi uçakları aldıklarını görüyoruz.
Filosunun tamamı Boeing 737’lerden oluşan Ryanair’in ise Laudamotion’dan miras A321’leri filo dışına iterken, Boeing 737 MAX tipi ilk uçağını kullanmaya başlamış.
Eurocontrol’ün grafiğinde dikkat çeken bir şey, Türk Hava Yolları’nın (THY) filo gelişimi.
THY, iki senelik dönemde filosuna kattığı dört farklı yeni tipe karşı iki tipi filosundan çıkarmış. Şirketin kullandığı uçak tipi sayısı 14’ten 16’ya yükselmiş.
Avrupalı havayollarının filo yapısından önümüzdeki dönemde çok fazla bir değişim olacağını sanmıyorum.
Lâkin yolcu talebinde hızlı bir toparlanma olursa, bazı uçakların yeniden kullanılması gündeme gelebilir.
Mesela Lufthansa, Eurocontrol’ün bu grafiği hazırladığı günlerden hemen sonra, beş adet Airbus A340-600 tipi uçağını yeniden kullanmaya başladı.
Benzer bir durum, düşük bir ihtimal de olsa Airbus A380’ler için de düşünülebilir.