Londra Heathrow Havalimanı.
Yolcu sayısı bakımından dünyanın en büyük 7. meydanı.
Sadece iki pistle, yılda yaklaşık yarım milyon uçuşa ev sahipliği yapıyor. Hem de gece uçuş kısıtlaması sebebiyle günde sadece 17 saat hizmet vermesine rağmen.
Londra kentinin finans, sigortacılık, iş, siyaset, turizm ve moda gibi konularda dünyanın sayılı metropollerinden biri olması, buraya hizmet veren Heathrow’un değerini daha da artırıyor.
2017 yılında 78 milyon yolcuyu ağırlayan Heathrow, bir aktarma noktası değil, bir “son nokta” olma niteliğiyle dikkat çekiyor.
Heathrow’daki transfer yolcu oranı %30 gibi, emsallerine göre oldukça düşük bir oranda bulunuyor.
Bu yüzden, hemen hemen her havayolu şirketi, buraya uçmak istiyor.
Tabii uygun slot bulabilirse…
Heathrow’da Slotlar Ateş Pahası
Londra Heathrow Havalimanı, havayolları arasında slot ticaretinin yapılabildiği ender yerlerden bir tanesi.
Yani bir havayolu şirketi, burada sahip olduğu iniş-kalkış hakkını, diğer bir havayoluna satabiliyor.
Hem de inanılması güç fiyatlara:
- 2004: Qantas, haftalık 14 slot için Flybe’ye 25 milyon USD ödedi.
- 2007: Continental, haftalık 28 slot için GB Airways’e 209 milyon USD ödedi.
- 2012: Singapore Airlines, haftalık 7 slot için South African Airways’e 23,5 milyon GBP ödedi.
- 2012: Delta, haftalık 14 slot için 47 milyon USD ödedi.
- 2013: Etihad, haftalık 21 slot için Jet Airways’e 70 milyon USD ödedi.
- 2013: Delta, haftalık 14 slot için Alitalia’ya 47 milyon USD ödedi.
- 2014: American Airlines, haftalık 7 slot için Cyprus Airways’e 31 milyon USD ödedi.
- 2014: Etihad, haftalık 21 slot için Alitalia’ya 80 mliyon USD ödedi.
- 2015: American Airlines, haftalık 7 slot için SAS’a 60 milyon USD ödedi.
- 2015: THY, haftalık 7 slot için SAS’a 22 milyon USD ödedi.
- 2016: Oman Air, haftalık 7 slot için Kenya Airways’e 75 milyon USD ödedi. Bu bedel, Heathrow’daki slot satışları arasında günümüz itibarıyla en yüksek değer.
- 2017: American Airlines, haftalık 14 slot için SAS’a 75 milyon USD ödedi.
- 2017: Delta, haftalık 5 slot için Croatia Airlines’a 19,5 milyon USD ödedi.
Slotların değeri genelde, kalkış ve varış saatlerinin uygunluğuna göre değişiyor.
Heathrow’dan Yapılan Boş Uçuşlar
Slotlar adeta altın değerinde olunca, hiç bir havayolu şirketi buradaki haklarını kaybetmek istemiyor.
Aşağıda ayrıntılı bir biçimde açıklandığı üzere, bir havayolu bir havalimanındaki slot hakkını fiilen uçuş yaparak belli bir oranda kullanmak zorunda.
Aksi halde söz konusu hakları elinden alınabilir.
2007 başlarında British Mediterranean Airways, haftada altı kez icra ettiği Londra – Taşkent arasındaki uçuşlarını durdurdu.
Aniden alınan bu karar sebebiyle bu küçük havayolu şirketi kısa bir sürede yeni bir hat açması mümkün olmadığından, Heathrow’daki slotlarını başka herhangi bir tarifeli sefer için kullanma fırsatı bulamadı.
Bununla birlikte, bu değerli hakkını kaybetmek istemeyen şirket, filosundaki Airbus A320 tipi bir uçakla bir süre boyunca, Londra – Cardiff arasında haftada altı kez boş (yolcusuz) uçuş yapmaya başladı. (Bu durum yaklaşık 3-4 ay sürdü)
Bu olay ortaya çıkınca, İngiltere’de büyük tartışmalara yol açtı. Özellikle çevreye boşu boşuna verilen zarar sebebiyle şirketin bu kararı şidetle eleştirildi.
Benzer bir olay, 2004 yılında da yaşanmıştı.
O yıl Flybe şirketinden Sydney – Singapur – Londra hattı için slot satın alan Qantas, yeni uçuşla ilgili hazırlıklarını tamamlayıp bu uçuşlara başlayana kadar, Heathrow’daki yeni slotunu, Londra – Manchester arasındaki bir bağlantılı sefer için kullanmıştı.
Flightline adlı bölgesel taşıyıcı ile anlaşan şirket bir süre boyunca, içinde sadece 2-3 yolcu bulunan uçuşlar gerçekleştirmişti.
Heathrow’daki hub taşıyıcı British Airways de aslında yine aynı mantık çerçevesinde, benzer operasyonlara imza atıyor.
Yaz sezonunda dolu olan ancak kışın aynı performansı göstermeyen uzun menzilli hatların slotları, kış tarifesi boyunca Londra – Manchester gibi yakın ve nispeten daha düşük maliyetli hatlarda kullanılıyor.
Tabii olarak bu uçuşlar, son derece az yolcuyla icra ediliyor.
Ama işe sadece ekonomik açıdan bakacak olursak, altın değerindeki slotları kaybetmek yerine, bir kaç ay boyunca zararına uçuş yapmak daha mantıklı geliyor.
Slot Nedir?
Slot, koordine edilen bir havalimanında belirli bir gün ve saatte iniş veya kalkış amacıyla havalimanı alt yapısının tamamını kullanmak üzere havalimanı işletmecisi veya ilgili sivil havacılık otoritesi tarafından havayolu şirketlerine tahsis edilen izne verilen addır.
Slot düzenlemeleri, IATA tarafından hazırlanan yönergeye göre gerçekleştirilir.
Havalimanları, slot düzenlemesi çerçevesinde üçe ayrılır:
– Level 1 (Non-Coordinated Airport) – Koordine edilmeyen havalimanı
– Level 2 (Schedules Facilitated Airport) – Tarifesi düzenlenen havalimanı
– Level 3 (Coordinated Airport) – Koordine edilen havalimanı
Slot uygulaması, Level 3 kategorisindeki havalimanlarında gerçekleştirilir.
Havalimanlarının bu üç kategoriden hangisine dahil oldukları, meydan trafik kapasitesi ile gerçekleşen kapasite arasındaki orana göre belirlenir.
Ülkemizde slot tahsis işlemleri, Devlet Hava Meydanları İşletmesi tarafından yapılmaktadır.
Örnek vermek gerekirse; 2010 yılına kadar slot uygulaması bulunmayan İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, o yılın kış tarifesi ile birlikte, koordine edilen havalimanı kategorisine alınmıştır.
Öte yanda Antalya Havalimanı ise, sadece yaz tarifesi döneminde Level 3 kategorisine geçmekte, kış döneminde ise Level 2 kapsamında işletilmektedir.
Slot tahsisinde, tarihsel haklara özellikle dikkat edilir.
Bir havalimanına uzunca bir süredir uçuş düzenlemekte olan bir havayolu şirketinin slot hakları, belli durumlar haricinde elinden alınamaz.
Buradaki genel kabûl, havayolu şirketlerinin, ellerindeki slot haklarının %80’ini kullanmaları yönündedir. Bu oranın altına düşüldüğünde, havayolu şirketi, slot haklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır.
Slot haklarındaki iniş ve kalkış saatlerinin sık sık ihlal edilmesi de, havayolu şirketlerini bu konuda yine zor durumda bırakabilir.
Kalkış için eksi ve artı 15 dakika kuralı vardır.
Bu zaman dilimi içerisinde kalkış yapılamazsa, havacılık tâbiri ile “slot yersiniz” ve yeni bir slot talebinde bulunmak zorunda kalırsınız. Özellikle yoğun havalimanlarında bu durum, bir kaç saati bulan rötarlara sebep olabilir.
Bunun yanı sıra, iniş ve kalkış slot zaman aralıklarının ihlali sebebiyle, havayolu şirketlerine para cezası da kesilir.