İnternet öncesi dönemde acenteler, küresel kapsamda faaliyet gösteren havayolu şirketlerinin adeta elleri kolları gibiydiler.
Dünyanın dört bir yanına dağılmış olan yolculara ulaşmak bir havayolu şirketi için son derece maliyetli olacakken, şirket ile yolcu arasında aracılık yapan acenteler sayesinde bu maliyetleri minimize etmek mümkün hale geliyordu.
Gün geldi, devran döndü, internet hızla gelişti.
Verimli bir şekilde işleyen bir web sitesine ve rezervasyon motoruna sahip bir havayolu şirketi artık dünyanın her noktasına, 24 x 7 x 365 ulaşır duruma geldi.
Günümüzde sıradan gibi görünen bu imkân, aslında büyük bir stratejik değişimin; ticarî havayolu sektöründe bir paradigma kaymasının habercisiydi.
Mesela sektöre o tarihlerde yeni giren düşük maliyetli taşıyıcılar için acente kanalı diye bir kavram hiç olmadı.
Nispeten eski havayolu şirketleri ise artık bu yeni dönemde yolcularını, yani müşterilerini geri istiyordu.
Acente kanalının ekmeğiydi söz konusu olan. Tabii olarak kavga çıkması kaçınılmazdı. Çıktı da.
Yıllardır süren havayolu şirketi – acente kanalı mücadelesinin yeni bir aşaması şu an ABD’de yaşanmakta.
Müşterisi ile kendisi arasındaki acente kanalını büyük oranda ortadan kaldırmayı hedefleyen American Airlines (AA), online seyahat acentelerinin en büyüklerinden olan Orbitz ile mukavelesini feshederek ücretlerini bu acenteden çekti.
Bir diğer online acente olan Expedia da AA’ın fiyatlarını gizlemeye başladı.
Expedia’nın böyle bir hamle yapmasının ardında muhtemelen, “aramızdaki sözleşme bitince AA muhtemelen aynısını bize de yapacak, o yüzden şimdiden tedbir alalım” düşüncesi yatıyor.
Oysa AA’nın yaptığı sadece ve sadece müşterisine sahip çıkmak.
Sektörün içindeki herkes biliyor ki, bir havayolu şirketinin acente kanalı üzerinden sattığı biletle uçurduğu yolcu aslında havayolu şirketinin değil, bileti satan acentenin müşterisi.
Günümüz şartlarında ve özellikle ABD gibi havayolu sektörünün gerçekten ciddi manada rekabet içinde olduğu bir ülkede hem maliyetleri düşürmek hem de yolcuyu bağlamak açısından, bilet satışını doğrudan müşteriye yapabiliyor olmak çok önemli. AA da bunu yapıyor ve satış kanalı olarak kendi web sitesini ön plana çıkartıyor.
Diğer büyük şirketler neler yapıyor diye bakıldığında da benzer stratejileri görmek mümkün.
Delta Air Lines; CheapOAir.com, OneTravel.com ve BookIt.com adlı online seyahat acenteleriyle olan sözleşmelerini feshetti.
United Continental’den gelen haber ise tam bir bomba.
United, 1 Mart 2012 itibarıyla Travelport ile olan anlaşmasını iptal ederek HP’nin “Shares” adlı sistemine geçiyor.
Bu şu manaya geliyor. United, 1971 yılında kendi geliştirip ürettiği rezervasyon sistemine, yani Apollo’ya elveda diyor.
Tam 40 yıl sonra gelen bir ayrılık haberi. HP’nin havayolu sektöründe böylesine önemli bir rol alıyor olması da ayrıca dikkate değer.
Havayolu şirketlerinin bu hamlelerine karşı online seyahat acentelerinden gelen genel iddia, havayolu şirketlerinin bilet fiyat mukayesesini engelleyerek şeffaflığı ortadan kaldırmak istedikleri yönünde.
Bu durumun yolcuların aleyhine olacağını ilave etmekten geri durmuyorlar.