ABD Ticaret Bakanlığı, 1 Mayıs’ta ticari uçaklar, jet motorları ve parçalarının ithalatına yönelik kapsamlı bir ulusal güvenlik soruşturması başlattığını duyurdu.
“Section 232” olarak bilinen bu tür soruşturmalar, ithal ürünlere daha yüksek gümrük vergileri uygulanmasının önünü açabiliyor.
Soruşturmanın kamuoyuna açıklanması ise 10 Mayıs Cuma gününü buldu. Bazı havayolları bu gelişmeden soruşturma açıklanana kadar haberdar olmadıklarını ifade etti.
Tartışmanın merkezinde, ABD’nin 1979 tarihli Civil Aircraft Agreement (Sivil Uçak Anlaşması) kapsamında yıllardır yararlandığı gümrüksüz ticaret rejiminin sona erdirilmesi bulunuyor.
ABD’li uçak üreticileri ve havayolları, bu anlaşmanın yeniden yürürlüğe alınması için eski Başkan Donald Trump’a uzun süredir baskı yapıyordu. Çünkü bu sistem sayesinde ABD, havacılık sektöründe yılda 75 milyar dolarlık bir ticaret fazlası elde ediyordu.
Ancak bugün itibarıyla dünyadan ithal edilen uçaklar ve parçalar yüzde 10 oranında gümrük vergisine tâbi. Ticaret Bakanı Howard Lutnick, geçtiğimiz perşembe günü Birleşik Krallık ile varılan prensip anlaşması sayesinde Rolls-Royce’un İngiltere’de ürettiği motorların ABD’ye vergisiz giriş yapabileceğini açıkladı.
Bakanlık, bu soruşturma kapsamında özellikle “yabancı hükümet sübvansiyonları ve yıkıcı ticaret uygulamalarının, ABD’nin ticari uçak ve jet motorları endüstrisindeki rekabet gücüne etkisi” gibi konularda kamuoyundan üç hafta içinde görüş bekliyor.
ABD merkezli Havacılık ve Uzay Sanayileri Derneği’nin CEO’su Eric Fanning, bu sürece dâhil olacaklarını belirterek, “Küresel liderliğimizi sürdürecek ticaret yapısını korurken, yerli tedarik zincirimizi güçlendirme fırsatlarını değerlendirmek istiyoruz” dedi.
Diğer yandan, havayolu yöneticileri artan maliyetler karşısında bazı uçak kiralama sözleşmelerinin iptal edilebileceği veya yeni uçak teslimatlarının ertelenebileceğini dile getiriyor. Delta Air Lines, sipariş ettiği uçaklar için ek vergi ödemek istemediğini açıkça belirtti.
Bu arada, ABD’de monte edilen uçaklar da muaf değil.
Çünkü üreticiler, yurt dışından gelen parçalar için hâlâ vergi ödüyor. Boeing, İtalya ve Japonya’dan ithal ettiği parçalarda yüzde 10 vergiye tabi tutuluyor. United Airlines CEO’su Scott Kirby ise geçen ay yaptığı açıklamada, Airbus’ın Alabama’daki üretim tesislerinde inşa ettiği uçaklar için bile vergi ödediğini söyledi.
Airbus ve Boeing, konuyla ilgili henüz bir yorum yapmazken, sektör temsilcileri havacılığın diğer sektörlerden farklı olduğuna dikkat çekiyor. Zira havacılık, yılda 135 milyar doları aşan ihracat hacmiyle ABD’nin en güçlü dış ticaret fazlası verdiği alan.
GE Aerospace CEO’su Larry Culp da nisan ayında Trump’la görüştüğünü ve sektörde onlarca yıldır süregelen gümrüksüz ithalat uygulamasının, ABD’nin küresel liderliğine büyük katkı sağladığını ifade etti. Şirket, bu pozisyonun korunması adına hükümetle çalışmaya devam edeceklerini duyurdu.
Bu son gelişmeler, geçtiğimiz ay orta ve ağır hizmet tipi kamyon ithalatına yönelik başlatılan benzer bir güvenlik soruşturmasını da akıllara getiriyor. Ticaret politikalarının seyri, önümüzdeki aylarda hem üreticiler hem de havayolları için belirleyici olacak gibi görünüyor.