Pandeminin ardından toparlanma sürecine giren küresel havacılık sektörü, artık sadece uçuş sayılarıyla değil, gelir çeşitlendirmesiyle de gündemde.
Özellikle hub niteliğini taşıyan büyük havalimanları zaten çoktandır, sadece uçak indirip kaldıran altyapılar olmaktan çıkıp çok yönlü ticaret ve deneyim merkezlerine dönüşüyordu.
Havacılık dışı (non-aeronautical) gelirler, bu dönüşümün en güçlü dayanağı haline geldi.
Peki bu yeni dönem bize ne söylüyor? Ve havalimanları pistlerin ötesinde nasıl kazanç sağlıyor?
Gayrimenkul Geliştirme – Dubai Modeli
Dubai (DXB) ve kardeşi Al Maktoum (DWC) havalimanları, havalimanı altyapısını devasa birer ekonomik ekosisteme dönüştürmeyi başardı.
Serbest ticaret bölgeleri, lojistik merkezleri, oteller ve ofis parklarıyla havalimanları, sadece ulaşım değil yatırım ve ticaretin de kalbi haline geldi. Özellikle DAFZA (Dubai Airport Freezone), elektronik, ilaç ve havacılık gibi sektörlerden 1.600’den fazla firmaya ev sahipliği yaparak kira ve ticari gelirler konusunda ciddi potansiyel sunuyor.
Veriden Gelir Üretimi – Heathrow’un Dijital Hamlesi
Londra Heathrow Havalimanı, dijital dönüşümün nimetlerinden sadece operasyonel verimlilik için değil, gelir elde etmek için de yararlanıyor. Heathrow Retail Academy ile yolcu verileri analiz edilerek kişiye özel perakende deneyimleri sunuluyor. Ayrıca reklam, Wi-Fi kullanımı ve yolcu akış verilerinden gelir elde ediliyor. Veri, artık sadece analiz değil, doğrudan ticari değer üretiyor.
Lüks ve Perakende Satışlar – Riyad’da Alışverişin Yeni Adresi
King Khalid Havalimanı (RUH), özellikle lüks alışveriş segmentinde dikkat çekiyor. 2023’te perakende, yiyecek-içecek ve hizmet gelirleri, pandemi öncesi 2019’a göre yüzde 66 oranında arttı. Duty free satışlar ise yüzde 93’lük bir sıçrama yaşadı. Ayrıca Çinli turistleri hedefleyen Welcome China sertifikası, RUH’u Orta Doğu’da bu unvanı alan ilk havalimanı yaptı.
Konforla Kazanmak – Hamad’ın Misafirperverliği
Katar’daki Doha Hamad Havalimanı (DOH), yalnızca bir aktarma noktası değil, başlı başına bir “varış noktası” olmayı hedefliyor. Premium lounge’lar, hava tarafında yer alan oteller, wellness merkezleri ve sanat enstalasyonları sayesinde hem konfor sunuyor hem de yüksek kâr marjlı hizmetlerle gelirini artırıyor.
Yeşil Gelir Modelleri – Oslo’dan Sürdürülebilirlik Dersi
Oslo Havalimanı (OSL), sürdürülebilirlikten doğrudan gelir üreten ilk örneklerden biri. Dünyada düzenli yakıt sisteminde biyoyakıt sunan ilk havalimanı olarak öne çıkıyor. Ayrıca çevresel etkiye göre farklı iniş ücretleri uygulayarak temiz teknoloji kullanan havayollarını teşvik ediyor. Yeşil dönüşüm, artık bir maliyet kalemi değil, yeni bir gelir kapısı.
Havalimanları Yeniden Tanımlanıyor
Artık havalimanları sadece uçuş yapılan yerler değil. Birer ticaret merkezi, inovasyon alanı ve deneyim destinasyonu haline geliyorlar. Havacılık dışı gelirler, bu yeni vizyonun en sağlam ayaklarından biri.
Yani konu sadece daha fazla para kazanmak değil, aynı zamanda geleceği güvence altına almak.
Gelişmiş veri analitiği, dijital hizmetler, lüks perakende ve sürdürülebilir çözümlerle büyüyen bu yeni dönemde, erken adım atan havalimanları rekabette büyük avantaj sağlayacak.
Sonuç: Pist, Tek Başına Yetmiyor
Havalimanları artık sadece uçuş değil, yaşam deneyimi satıyor. Alışverişten sanata, konfordan sürdürülebilirliğe kadar pek çok başlık, gelir kalemlerine dönüşüyor. Bu dönüşümü yakalayanlar sadece bugünü değil, yarını da kazanacak.