Kitap notları bölümümüzde bu defa, tam adı “Devlet, Aktör ve DeÄŸiÅŸim – 1983-2013 Yılları Arası Türk Havayolu Taşımacılığı Alanında Kurumsal DeÄŸiÅŸim” olan eseri ele alıyoruz.
(ISBN: 978-605-242-777-4)
Kitap, akademisyen Akansel Yalçınkaya tarafından kaleme alınmış.
Çalışma zaten, Akansel Yalçınkaya’nın 2018 yılı Ocak ayında Anadolu Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde baÅŸarıyla savunduÄŸu doktora tezinin gözden geçirilmiÅŸ hali.
2020 yılı Eylül ayında Beta Basım Yayım’dan çıkan kitap, 262 sayfa.
Çalışma toplam altı bölümden oluşuyor.
Akansel Yalçınkaya, ilk üç bölümde incelediği konunun teorik kısmını ortaya koyuyor.
Sonraki üç bölümde ise Türkiye’deki sivil havacılık sektöründe 1983-2013 yılları arasında yaÅŸanan dönüşümü ele alıyor.
Yalçınkaya’nın 1983 yılını bir çıkış noktası olarak kabul etmesinin temelinde, o yıl kabul edilen 2920 sayılı sivil havacılık kanunu yatıyor.
Bu kanunla birlikte Türkiye iç hat pazarının serbestleÅŸmesinin ve çok sayıda yeni havayolu ÅŸirketinin kurulmasının önünün açılırken, yine 1983’te çıkan bir baÅŸka kanunla bir KÄ°T olarak tanımlanan THY, 1984 yılında özelleÅŸtirme kapsamına alınır.
1983-2013 arasında yaÅŸanan daha bir çok önemli geliÅŸme yer verilen 4. bölümün giriÅŸinde ayrıca, Türkiye sivil havacılık sektöründe 1930’lu yıllardan itibaren yaÅŸananlar da bir özet olarak sunuluyor.
Kitabın 5. bölümü araştırmaya ayrılmış.
Söz konusu araştırma, bir örgütsel alan olarak Türk havayolu taşımacılığının 1983-2013 yılları arasındaki gelişimi ve değişiminde devletin rolünü anlamayı ve açıklamayı hedefliyor.
Akansel Yalçınkaya’nın bu araÅŸtırması, 2014-2017 arasında yaklaşık üç yıl sürmüş.
Yalçınkaya bu çerçevede havayolu ÅŸirketlerinden 11 üst düzey yönetici, terminal iÅŸletmesinden bir, ulaÅŸtırma bakanlığı, SHGM ve DPT’den dört, havayolu taşımacılığı sektöründeki STK’lardan üç yönetici ve bu alanda uzman üç akademisyen ve tarihçi ile görüşmelerde bulunmuÅŸ.
Kitabın 6. ve son bölümü, işte bu araştırmalardan elde edilen bulguları içeriyor.
Bu bölüm, belli başlı olgulara göre üç ana alt bölüme ayrılmış.
Ä°lk ana alt bölümün birinci maddesi, sektörün serbestleÅŸtirilmesine iliÅŸkin sonuçlara ayrılmış. 1980’li yıllarda önce baÅŸbakan yardımcısı sonra baÅŸbakan olarak, sivil havacılık sektörünün serbestleÅŸtirilmesinde Turgut Özal’ın çok önemli katkıları olduÄŸu anlaşılıyor.
Ä°kinci maddede, ticari açıdan son derece kritik sonuçları olan slot tahsis iÅŸine deÄŸinilmiÅŸ. Türkiye’deki slot tahsis yönetiminin önce 1992 yılında THY’nin kontrolüne verilmesi ve 2005 yılında THY’den alınarak DHMÄ° bünyesinde kurulan birime aktarılması ve bunun sonuçları anlatılmış.
Üçüncü maddede, 2001 yılında havayolu şirketlerine verilen bilet fiyatı belirleme serbestisi ele alınmış.
Dördüncü maddede, 2003 yılında Türkiye iç hat pazarının tam anlamıyla serbestleştirilerek özel girişimlerin önünün açılması irdelenmiş.
Daha sonra ikinci ana alt bölüm geliyor.
Yazar burada, devletin, havacılık sektöründe yeni kurum oluşturmaya yönelik kültürel, teknik ve özgün kurumsal işleri ele almış.
Üçüncü ana alt bölümde ise devletin, havacılık sektöründeki oturmuş kurumları ve anlayışları yıkmaya/bozmaya yönelik politik kurumsal işlere değinilmiş.
Neticede Akansel Yalçınkaya’nın, hem akademik yapısı hem de içerdiÄŸi yoÄŸun bilgi bakımından son derece baÅŸarılı bir eser ortaya koyduÄŸunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Bu çok kıymetli çalışmayı herkesin okumasını tavsiye ediyorum.
