Sesten hızlı yolcu uçağı projesinde sıra Boeing’e geldi.
Geçtiğimiz günlerde ABD’nin Atlanta kentinde düzenlenen bir konferansta (American Institute of Aeronautics and Astronautics Aviation 2018) tanıtılan yeni konsept hayata geçirilebilirse, New York’tan Tokyo’ya iki saat gibi kısa bir sürede geçmek mümkün olabilecek.
Boeing’in sesten hızlı bölüm yöneticisi Kevin Bowcutt yaptığı açıklamada, bu konuda 60 senelik bir tecrübeleri bulunduğunu belirterek, sesten hızlı yolcu uçağı üretimi için en doğru şirket olduklarının altını çizdi.
Bowcutt bununla birlikte, sesten beş kat daha hızlı uçabilecek bir uçağın hizmete girebilmesi için en az 20-30 yıllık bir süreye ihtiyaçları olduğunu, zira böylesine hızlı uçan bir uçağın tasarımının konvansiyonel yolcu uçaklarından bir hayli farklı olması gerektiğini söyledi.
Çok hızlı uçmanın yanı sıra, Boeing’in konsept uçağının uçuş irtifası da son derece sıra dışı.
Günümüzde yolcu uçakları genelde deniz seviyesinden 11.000-12.000 metre yükseklikte uçarken, Boeing’in konsept uçağının seyir irtifası neredeyse 30.000 metreye ulaşacak.
Ayrıca bu yükseklikte ve bu hızda uçan uçaklarda, pencere bulunmaması da yüksek bir ihtimal.
Asıl Hedef Askerî Uçak
Aslına bakacak olursak, Boeing’in asıl hedefi, Amerikan Hava Kuvvetleri için üretilmesi düşünülen casus uçak projesi.
Efsanevî SR-71’in yerini alması hedeflenen proje çerçevesinde, sesten hızlı uçabilen, insansız bir casus uçak geliştirilmesi söz konusu.
Boeing’in bu projedeki rakibi, bir diğer Amerikan firması Lockheed Martin.
Hatırlanacağı üzere 2015 yılında, yine Boeing tarafından üretilen X-51 Waverider adlı konsept bir uçak, 210 saniye boyunca Mach 5 hızında uçarak, bir rekora imza atmıştı.
Sesten Hızlı Yolcu Uçağı Projeleri Hızlandı
Bir İngiliz-Fransız ortak yapımı olan, sesten hızlı yolcu uçağı Concorde’un 2003 yılında göklere veda etmesinin ardından, sesten hızlı yolcu uçağı konusu uzunca bir süre gündemden uzak kaldı.
Ancak son yıllarda art arda açıklanan yeni projelerle birikte, bu iş yeniden tartışılır oldu.
Boom
Bu konudaki en ciddi girişim, Boom adlı uçak.
Boom’un prototipinin 2018 yılı içerisinde uçuşlara başlaması hedefleniyordu.
Asıl süpersonik uçağın 2020 yılında ilk uçuşunu yapması ve 2023 yılında da Amerikan Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) uçuş sertifikasını alması planlanıyor.
Boom süpersonik uçağının liste fiyatının 200 milyon USD olacağı ve bakım maliyetlerinin bir Boeing’in 787 ile eşdeğer olacağı belirtiliyor.
Proje başarıya ulaşırsa, New York – Londra arasındaki sesten hızlı seyahatin gidiş – dönüş bilet fiyatının 5.000 USD civarında olacağı tahmin ediliyor.
Bu fiyat, bu hattaki mevcut Business Class fiyatından çok farklı değil.
Boom, New York – Londra hattının yanı sıra, San Francisco – Tokyo ve Los Angeles – Sydney pazarlarına odaklanacak.
55 adet koltuğun bulunacağı Boom’un kabini tamamen Business Class tarzında düzenlenecek.
Boom’un birim akaryakıt sarfiyatının, efsanevî uçak Concorde’a nispeten %30 oranında daha düşük olması hedefleniyor.
Yeni uçak, yolculuk süresini kısaltmak için 18.000 metre yükseklikte uçacak ve yolcular, tıpkı Concorde‘da olduğu gibi, dünyanın küresel şeklini görebilecek.
Üç motorlu tasarlanan Boom, Concorde’a nispeten %10 oranında daha hızlı olacak.
Mach 2.2 hıza (2.450 km) sahip süpersonik uçak ile New York – Londra 3 saat 15 dakika, San Francisco – Tokyo 5 saat 30 dakika ve Los Angeles – Sydney arası ise 6 saat 45 dakika sürecek.
Japonya’nın önde gelen iki havayolu şirketinden bir tanesi olan Japan Airlines’ın (JAL), “Boom” adlı sesten hızlı uçak projesine katılma kararı alması, bu proje için önemli bir destek olmuştu.
Söz konusu anlaşma kapsamında JAL projeye, 10 milyon USD tutarında yatırım gerçekleştirirken, 20 adet uçak için de ön sipariş vermişti.
SpaceX
Çok hızlı bir biçimde seyahat etmenin yollarını arayan bir başka kişi ise ünlü girişimci Elon Musk.
Musk, 2017 yılının Eylül ayında yaptığı bir sunumda, SpaceX firması tarafından geliştirilen ve aslında uzay yolculuğu için tasarlanan BFR adlı roket sisteminin, dünya üzerindeki iki nokta arasında da kullanılabileceğini açıklamıştı.
Projenin hayata geçirilmesi halinde, saatteki hızı 27.000 km’yi bulabilen SpaceX sayesinde, dünya üzerindeki herhangi iki nokta arasındaki seyahat süresi bir saatin altına inebilir.
Yani New York’tan rokete binen yolcular, sadece 39 dakika sonra Çin’in Şanghay kentine ulaşabilir.
Örnekleri çoğaltmak gerekirse; Hong Kong – Singapur 22 dakika, Los Angeles – Toronto 24 dakika, Bangkok – Dubai 27 dakika, Londra – Dubai 29 dakika, Londra – New York 29 dakika, Paris – New York 30 dakika içerisinde birbirlerine havadan bağlanabilir.
Elon Musk’ın bu yeni projesi bir çok açıdan devrim niteliğini taşıyor ve havayolu sektörünü derinden etkileyebilecek üç temel nokta akla geliyor:
1- Havayolu şirketlerinin iş modelleri değişebilir.
2- SpaceX roketinin fırlatılması için gerek duyulan platform, özellikle iş amaçlı seyahat eden yolcuları klasik havalimanlarından uzaklaştırabilir.
3- Halihazırda devam eden sesten hızlı yolcu uçağı projeleri olumsuz etkilenebilir.
Sesten Hızlı Yolcu Uçakları
Sesten hızlı uçak denildiğinde akla ilk gelen, Fransız Aérospatiale ve İngiliz British Aircraft Corporation (BAC) firmalarının ortak üretimi olan Concorde‘dur.
Concorde; orta menzilli, dört motorlu, dar gövdeli, süpersonik (ses üstü) hızla uçuş yapabilen bir yolcu uçağıdır.
Proje, Fransa ve İngiltere arasında imzalanan ikili anlaşma çerçevesinde geliştirilmiştir.
Uçağın adı, bu anlaşmaya ithafen Concorde (Tr. anlaşma, uyum, birlik) olarak seçilmiştir.
Prototip üretimine Şubat 1965’te başlanan Concorde, ilk deneme uçuşunu 2 Mart 1969, ilk sesten hızlı uçuşunu ise 1 Ekim 1969 tarihinde gerçekleştirdikten ancak yedi yıl kadar sonra, 21 Ocak 1976’da resmen hizmete girmiştir.
British Airways: Londra – Bahreyn
Air France: Paris – Dakar – Rio de Jeneiro
Dokuz mürettebat ve 100 yolcusu ile saatte 2.170 km hıza ve 18.300 metre yükseliğe ulaşabilen Concorde, Paris – New York arasını 3,5 saatte kat edebiliyordu.
Öte yandan, Sovyetler Birliği tarafından geliştirilen Tupolev Tu-144, dünyanın ilk kez uçan süpersonik yolcu uçağıdır.
Bununla birlikte, proje aşamasında yaşanan aksaklıklar sebebiyle, bu uçağın resmen hizmete girişi, Concorde’dan iki sene kadar sonradır.
Arka arkaya yaşanan kazalar sebebiyle, Tu-144’ün ticarî uçuş ömrü çok kısa olmuştur.
Avrupa ve Sovyetler Birliği ile yarış halinde olan ABD de, kendi sesten hızlı yolcu uçağını üretme işine girişmiştir.
Boeing 2707 adlı uçak, 250 – 300 koltuk kapasiteli ve 3.675 km/saat hızında tasarlanmıştır.
Ancak artan maliyetler sebebiyle bu proje, 1971 yılında iptal edilmiştir.