Japonya’nın başkenti Tokyo’ya hizmet veren iki büyük havalimanı bulunuyor:
Haneda ve Narita.
Haneda, yılda yaklaşık 80 milyon yolcuya hizmet veriyor ve bu açıdan dünyanın en büyük 5. havalimanı konumunda. Narita’nın yıllık yolcu sayısı ise bunun yarısı kadar ve dünyada 48. sırada.
Tokyo kent merkezinden trenle 15 dakikada Haneda Havalimanı‘na ulaşmak mümkün. Diğer yanda, varmak için zaman zaman 1,5 saati gözden çıkarmanız gereken, şehirden 60 kilometre ötedeki Narita Havalimanı.
Narita Havalimanı’nın açıldığı 20 Mayıs 1978 tarihine kadar, Haneda Havalimanı tek başına Tokyo’nun yükünü çekmekteydi.
Narita’nın açılmasının ardından Haneda, neredeyse tamamen Japonya iç hat uçuşları için kullanılmaya başlandı. Tâ ki, 2010 yılının kış tarife dönemine kadar.
1,3 milyar ABD Doları’na mâl olan yeni uluslararası terminalinin açılışını 21 Ekim 2010 tarihinde “Fly to the World” sloganıyla yapan Haneda, 31 Ekim 2010 tarihinden itibaren yeniden uluslararası pazara merhaba demişti.
Haneda’da Slot Savaşları
Şehir merkezine olan yakınlığı sebebiyle Narita’ya göre büyük bir avantaja sahip olan Haneda’da havayolu şirketleri arasında slot savaşları yaşanmaya başlanmıştı.
Japonya’dan Japan Airlines (JAL) ve All Nippon Airways (ANA), yabancılardan ise American Airlines, British Airways ve Delta Air Lines, bu kıymetli meydanı dış hat seferlerinde kullanma fırsatını yakalayan ilk şirketler olmuştu.
Yıllar geçtikçe, uluslararası uçuşlar için Haneda’da tahsis edilen slotlar kademeli bir biçimde artırıldı.
2013 yılının kış tarifesine girilmeden hemen önce, 31 yeni slotun dağıtımı söz konusuydu.
Sektör uzmanlarının hesaplamalarına göre, Haneda’daki her bir slotun, yılda 20 milyon USD faaliyet kârı üretme potansiyeli bulunuyor.
O tarihlerde, iki Japon firma, JAL ve ANA, yeni slotlar için kıyasıya bir mücadeleye girişmişti.
Neticede yeni slotların 11 tanesi ANA ve 5 tanesi JAL’a tahsis edilirken, geri kalan 15 adet slot, yabancı havayolu şirketlerinin kullanımına ayrılmıştı.
2014 yılında bu kez Amerikalı taşıyıcılar, Haneda slotları için çekişmeye başlamıştı.
American Airlines ve Delta, bu tartışmanın taraflarıydı.
11 Şubat 2016 tarihinde yapılan bir törenle Los Angeles – Tokyo Haneda hattını hizmete sokan American Airlines, bu mücadelenin galibi olmuştu.
Zamanla Haneda dış hatlar terminalini kullanan havayolu şirketlerinin sayısı hızla arttı.
Günümüzde, yukarıdaki şanslı ilk beş havayolu şirketine ilave olarak Air Asia X, Air Canada, Air China, Air France, Air New Zealand, Asiana, Cathay Dragon, Cathay Pacific, China Airlines, China Eastern, China Southern, Emirates, Eva, Garuda, Hainan Airlines, Hawaiian Airlines, Hong Kong Express, Juneyao Airlines, Korean Air, Lufthansa, Okay Airways, Philippine Airlines, Qantas, Qatar Airways, Shanghai Airlines, Singapore Airlines, Spring Airlines, Thai Airways, Tianjin Airlines, Tigerair Taiwan, United Airlines ve Vietnam Airlines, Tokyo Haneda’yı kullanma fırsatını bulmuş durumda.
Delta, Narita’dan Tamamen Çekilebilir
Amerikalı taşıyıcılardan Delta’nın, Tokyo ile özel bir geçmişi bulunuyor.
Delta, Narita Havalimanı’nı sadece bir son nokta olarak değil, aynı zamanda bir aktarma noktası olarak da kullanıyor.
Japonya’nın İkinci Dünya Savaşı sonrasında ABD işgâli altında olduğu dönemde Pan Am tarafından Japonya’da elde edilen 5. Trafik Hakları sonraki yıllarda önce Northwest Airlines’a, oradan da Delta’ya transfer olmuştu.
Benzer bir biçimde United Airlines da 1986 yılında Pan Am’ın Pasifik hatlarını devir almıştı.
Delta bu sayede, Narita üzerinden Doğu Asya’daki bir çok noktaya sefer yapma imkânına sahip bulunuyor.
Küçük ama çarpıcı bir örnek vermek gerekirse, Delta, Tokyo Narita’dan Pasifik Okyanusu’ndaki bazı tatil adalarına tarifeli seferler yapıyor ve bu uçuşlardaki yolcuların %95 gibi ezici bir orandaki bölümünü Japon yolcular oluşturuyor.
Bunun yanı sıra yine Delta, Narita’dan Şanghay, Singapur ve Manila’ya sefer yapıyor.
Ancak son günlerde gelen haberler, Delta’nın Japonya’daki stratejisini kökten değiştireceğini gösteriyor.
Delta, önümüzdeki Temmuz ayından itibaren Narita – Şanghay uçuşlarını durduracağını açıkladı. Şirket daha önce de Narita – Taipei uçuşlarını iptal etmişti.
Bunlara ilave olarak, tatil destinasyonları arasında yer alan Guam’a yapılan uçuşlar da tarifeden çıkarıldı. Ayrıca Palau ve Saipan uçuşları da Mayıs ayında son bulacak.
Delta’nın Haneda’dan dört yeni slot daha almayı başarması durumunda, Atlanta, Seattle, Detroit ve Honolulu’dan Tokyo Narita’ya yaptığı seferleri Haneda’ya kaydıracağı ve Narita’dan tamamen çekileceği tahmin ediliyor. Bu hamlenin sonucunda Narita aktarmalı olarak icra edilen Singapur ve Manila uçuşları iptal edilmek durumunda kalınacak.
Özellikle Korean ile yaptığı joint venture anlaşmasından sonra Delta, Doğu Asya’daki noktalara seyahat etmek isteyen yolcularını, Seul Incheon Havalimanı üzerinden Korean ile taşımayı tercih ediyor. Bu tarz bir işleyiş hem daha kârlı, hem de yolculara çok daha fazla seçenek sunulabiliyor.
Japonya’da 5. Trafik Hakları bulunan diğer Amerikalı taşıyıcı United Airlines da ANA ile yaptığı joint venture’dan sonra, Narita’yı bir aktarma noktası olarak kullanmakta vaz geçmişti.
Neticede Delta hedeflediği biçimde Haneda’da yeni slotlar elde edebilirse, bütün ağırlığını oraya kaydırarak Narita pazarından tamamen çekilebilir.
Böylece ABD’nin İkinci Dünya Savaşı sonrasında Japonya’da elde ettiği 5. Trafik Hakkı’nı kullanan hiç bir Amerikalı taşıyıcı kalmayabilir.
Daha uzağa ve daha hesaplı bir biçimde uçabilen yeni nesil uçaklar ve havayolu şirketleri arasında yapılan geniş kapsamlı anlaşmalar, havayolu sektörünün şeklini değiştirmeye devam edecek gibi görünüyor.