Ticarî hayattaki büyüme kararları genellikle darbe girişimleri gibidir.
Girişim başarılı olursa, bunun adı “devrim” olur. Ama olur da bu niyet başarısızlıkla sonuçlanırsa, bu kez işin rengi değişir.
Girişimciler “vatan haini” veya “isyancı” olarak nitelendirilir ve en iyi ihtimalle sürgün veya hapis edilirler.
Daha kötüsü, girişimin idamla sonuçlanmasıdır.
Tabii ki ticarette idam filan söz konusu değil.
Büyüme kararının başarısızlıkla sonuçlanması, işini kaybeden yöneticiler ve en kötü ihtimalde de kapanan bir şirket ile birlikte işsiz kalan personel anlamına gelir.
Büyüme kararları eroin gibidir.
Bir doz, bir doz daha derken, öylesine bir alışkanlık yapar ki, artık geri dönüş yoktur.
Bu sebeple, büyüme kararı almaktan ziyade, o büyümenin sahip olduğu nitelik çok daha fazla önem taşımaktadır.
Şirket büyürken, bunun ne şekilde olduğunu etraflı bir biçimde kontrol etmek gerekir:
Şirket bir Diyarbakır karpuzu gibi mi büyüyor, yoksa bir balon gibi mi?
Tarihte karpuz gibi büyüyüp başarılı olan veya balon gibi büyüyüp bir anda patlayan bir çok şirket örnek alınabilir.
Şu an üzerinde çalıştığım ABD 1978 Havayolu Sektörü Deregulasyonu ile ilgili en dramatik örneklerden birisi Braniff International Airways adlı şirket.
Deregulasyon sonrası çılgınlar gibi yeni hat başvurusunda bulunan Braniff, aynı gün içerisinde 16 yeni iç hat noktasına sefer başlatarak gelmiş geçmiş tüm rekorları alt üst etmiş.
Bununla da yetinmeyen şirket, bir çok dış hat noktasına sefer başlatmış ve hatta ABD içinde Concorde ile sefer dahi düzenlemiş.
Sonuç?
Üç yıl içinde toptan çöküş. 1982 yılından bu yana Braniff diye bir şirket bulunmuyor.
Hülâsa;
büyüyelim diyerek, hiç bir sağlam temel üzerine bina edilmeyen bir strateji uygulamak, bir balonun içine bol miktarda hava üflemekten farksızdır.
Maksat, Diyarbakır karpuzu gibi büyümek; sağlam bir dış kabuğa ve lezzetli bir et kısmına sahip olmaktır.