Geçtiğimiz günlerde Havayolu 101’in Instagram hesabında yaptığım ve yüzbinlerce kez görüntülenen bir paylaşımımın altındaki tartışmalardan bir tanesi, uçuş süresi konusundaydı.

Yorumlardan anladığım kadarıyla, havacılıktaki blok saat ve uçuş süresi kavramlarını netleştirmek; açık bir biçimde anlatmak gerekiyor.

Havayolu operasyonlarında sıkça duyulan kavramlardan ikisi “blok saat” (İngilizcesi: block hour) ve “uçuş süresi” (İngilizcesi: flight time) terimleridir.

Her ikisi de bir uçuşun süresini ölçmek için kullanılır ama farklı kriterlere dayanır. Bu ayrımı anlamak, hem operasyonel planlama hem de performans ölçümü açısından oldukça önemlidir.

Block Saat Nedir?

Block saat, uçağın park pozisyonundan hareket etmeye başladığı andan (push-back), varış havalimanında park yerine ulaşıp durduğu ana kadar geçen süredir.

Başka bir deyişle:

Block time = Kapıdan çıkış ile kapıya varış arasındaki süredir.

• Uçağın pistteki taksi süresi bu zaman dilimine dahildir.
• Kalkış öncesi ve sonrasındaki taxi sürecinin de dahil olduğu bu süre bu süre, hava trafik yoğunluğu veya havalimanı verimsizlikleri nedeniyle uzayabilir.

Örnek:

Bir uçak saat 08:00’de kapıdan ayrılıp, diğer havalimanında 10:30’da kapıya yanaştıysa;

Block Time = 2 saat 30 dakika

Uçuş Süresi Nedir?

Uçuş süresi veya teknik terimiyle airborne time, uçağın tekerleklerinin pistten kesildiği (take-off) andan, inişte tekrar yere temas ettiği (touchdown) ana kadar geçen süredir.

Başka bir deyişle;

Uçuş Süresi = Havada geçirilen net süre

• Kalkış ve iniş öncesindeki tüm taxi süresi bu hesaba dahil edilmez.
• Pilotlar tarafından uçuş günlüğüne (logbook) yazılan süre budur.
• Yakıt tüketimi, hava koşulları ve uçuş rotası gibi faktörlerden etkilenir.

Örnek:

Yukarıdaki uçuştaki uçak 08:20’de havalanıp, 10:10’da piste indiyse:

Uçuş Süresi = 1 saat 50 dakika

Bu Fark Neden Önemlidir?

• Operasyonel Planlama:

Havayolları genellikle block saat üzerinden planlama yapar çünkü bu, uçağın toplam kullanım süresini gösterir.

• Maliyet Hesaplamaları:

Bakım periyotları, mürettebat mesai süresi, yakıt verimliliği gibi kriterler block saat esas alınarak takip edilir.

• Pilot Logları ve Lisans Süreleri:

Pilotlar için yasal uçuş saat sınırları genellikle uçuş süresi (flight time) üzerinden hesaplanır.

• Tehir Analizi:

Blok saat içindeki uzun taksi süreleri havalimanı verimliliğini, uçuş süresindeki değişim hava sahası yoğunluğunu gösterir.

Sonuç

Blok Saat ve Uçuş Süresi kavramları farklı amaçlarla kullanılır ve birbirinin yerine geçmez.

Havayolları için blok time, uçağın yer ve hava operasyonlarını birlikte kapsayan bütüncül bir ölçümdür. Uçuş Süresi ise uçağın havada geçirdiği saf zamanı yansıtır ve özellikle uçuş emniyeti, pilot logları ve lisanslama süreçleri açısından kritiktir.

Bir uçuş raporuna ya da istatistiğe bakarken bu farkı akılda tutmak, verilerin daha doğru yorumlanmasını sağlar.