Kitap notları bölümümüzün bu defaki konuğu, kendi ürettikleri bir uçakla, başarılı bir biçimde uçabilen ilk kişiler olarak dünya tarihine geçen Wright Kardeşler.
Wright Kardeşler’in sıra dışı hayat hikâyesi, Pulitzer ödüllü yazar David McCullough tarafından kaleme alınmış.
The Wright Brothers adlı eser, fotoğrafların olduğu bölümlerle birlikte 336 sayfa.
Simon & Schuster Kitabevi tarafından basılan The Wright Brothers, 2015 yılında okuyucularla buluşmuş.
(ISBN: 978-1-4767-2874-2)
Kitap, Wilbur ve Orville kardeşlerin karakter tahlili ile başlıyor.
Aynı bölümde, Wright ailesinin diğer üyeleri hakkında da bilgi veriliyor. Daha sonraysa kardeşlerin ilk uçuş hikâyesinin ayrıntılarına giriliyor.
İşte kitaptan kısa kısa notlar:
- Wilbur ve Orville kardeşler, 1893 yılında ABD’nin Dayton kentinde açtıkları bisiklet dükkânı ile iş hayatına atılıyor. Kardeşler burada, bisiklet tamiri ve satışı yapıyor.
- Takip eden yıllarda, Alman planörcü Otto Lilienthal’in hayat hikâyesini okuyup, uçmak fikrine merak sarıyorlar.
- İnsanoğlunun uçma fikri üzerine yazılmış tüm kitapları okumaya başlıyorlar. Merkezi Washington’da bulunun Smithsonian Enstitüsü’ne mektup yazıp, uçan makinalar konusunda bilgi istiyorlar.
- O tarihlerde Smithsonian Enstitüsü’nde de enstitü başkanı Samuel Pierpont Langley önderliğinde, uçan makina üretimi konusunda çalışmalar yapılmaktadır.
- Aralarında Thomas Edison ve Graham Bell gibi mucitlerin bulunduğu varlıklı bir çok kişi, uçak yapımı konusundaki projelerle ilgileniyor.
- Atlantik Okyanusu’nun diğer tarafında ise özellikle Fransızlar, bu konuya ciddi yatırım yapıyor.
- Wright Kardeşler, kuşları gözlemlemeye ve uçma eyleminin ayrıntılarını keşfetmeye başlıyor.
- 1899 yılının yaz aylarında, sahip oldukları bisiklet dükkânının üst katında ilk basit planörlerini yapıyorlar. Daha sonra bunu, yakınlardaki bir çayırda deniyorlar.
- 13 Mayıs 1900 tarihinde Wilbur, uçaklarla ilgilendiğini bildiği bir mühendise, Octave Chanute’a, planörlerini nerede en iyi deneyebileceklerini sorar. Chanute, rüzgârın bol olduğu ve aynı zamanda yumuşak iniş yapmak için de kumsalların bulunduğu yerleri seçebileceklerini belirtir.
- Wilbur, ABD Meteoroloji Dairesi ile temasa geçerek böyle yerlerin bilgisini sorar. Cevap olarak, North Carolina eyaletindeki Kitty Hawk adlı bölgenin uygun olabileceği söylenir. Kitty Hawk, Dayton’a 1.000 km’den biraz daha uzak bir mesafededir.
- Zorlu bir yolculuktan sonra ilk kez 1900 yılının Eylül ayında Kitty Hawk’a gelirler ve planörlerini denemeye başlarlar. İki aylık bir sürenin ardından, ilk denemelerin başarılı bir biçimde sonuçlanmasının mutluluğu ile eve geri dönerler.
- Sonraki aylarda bir yandan bisiklet dükkânındaki işlerine devam ederken, diğer taraftan da uçak üretimi ile ilgilenmeye devam ederler.
- 7 Temmuz 1901 tarihinde ikinci kez Kitty Hawk’a giderler. Yapılan bir çok denemenin ardından, uçmanın temel dinamikleri üzerine daha fazla kafa yormaya ve çıkarımlarda bulunmaya başlarlar.
- 26 Ağustos 1902 tarihinde üçüncü kez Kitty Hawk’a giderler. Ekim ayının sonuna kadar orada kalarak planör denemelerine devam ederler.
- 1903 yılının başlarından itibaren kendi kendilerine bir motor üretmek için çalışmalara başlarlar.
- Yine 1903 yılının Ağustos ayında, Smithsonian Enstitüsü bünyesinde devam eden uçak projesi çerçevesinde üretilen aracın denemesi yapılır. Ancak deneme başarısızlıkla sonuçlanır ve uçak, “fırlatıldıktan” kısa bir süre sonra düşer.
- 18 Eylül 1903 tarihinde Wright Kardeşler, bu kez kendi ürettikleri bir motoru da yanlarına alarak yeniden Kitty Hawk’a doğru yola çıkarlar.
- Yapılan bir çok denemenin ardından takvim yaprakları 17 Aralık 1903 tarihini göstermektedir. Saat 10:35’te Orville, “The Flyer” adını verdikleri uçağın kumandasındadır. Deneme başarılı geçer, Uçak, 12 saniye havada kalır ve yaklaşık 36 metre mesafe kaydeder. Bu tarihî anı, kendilerine ait bir fotoğraf makinasıyla da belgelerler. Kardeşler aynı gün sırayla toplam dört başarılı deneme yaparlar. Dördüncü ve son denemede Wilbur, 59 saniye havada kalır ve yaklaşık 255 metre uçmayı başarır.
- Wright Kardeşler’in bu başarısı Amerikan kamuoyunda pek de ses getirmez. Kardeşler, bisiklet işine geri dönerler. Ve Dayton yakınlarında bir yer bularak, uçaklarını burada daha sık bir biçimde denemeye başlarlar.
- 1904 yılı boyunca toplam 105 uçuş gerçekleştirirler ve zamanla ünleri yayılır. ABD’nin çeşitli yerlerinden meraklı ve girişimciler, Wright Kardeşler’in uçağını görmeye gelir.
- Amerikan hükûmetinden gerekli ilgiyi göremeyen Wright Kardeşler, yabancı devletlerle temasa geçer. 1906 yılının Mart ayında Fransa’dan gelen resmî bir heyet, Dayton’da kardeşleri ziyaret eder. Takip eden dönemde Wilbur, Amerikalı bazı girişimcilerle birlikte uzunca bir süre Fransa’yı ziyaret eder. Daha sonra Orwill de ona katılır.
- 1908 yılının yaz aylarına gelindiğinde, Wright Kardeşler, Fransa’nın Le Mans kentinde gösteri uçuşlarına başlarlar. Uçuşlar büyük ses getirir. Binlerce insan, uçan makinayı görmek için Le Mans’a akın eder. Buradaki uçuşları Wilbur yapmaktadır. Altı ay içerisinde yaklaşık 200.000 kişinin uçuşları seyrettiği tahmin edilmektedir. Wilbur bir ara, İtalya’yı da ziyaret ederek burada da gösteri uçuşları yapar.
- Aynı tarihlerde Orville ise ABD’de gösteri uçuşları yapmaktadır. Bunlardan bir tanesinde Orville kaza geçirir ve ciddi bir biçimde yaralanır.
- Sonraki yıllarda Wilbur, uçak üretimi için kurdukları şirkete odaklanır. Uzunca bir süre, açmış oldukları patent davalarını takip eder. 1912 yılının Mayıs ayında tifoya yakalanır ve kurtarılamayarak, 45 yaşında hayata gözlerini yumar.
- Orville ise 1948 yılına kadar hayatını sürdürür.
The Wright Brothers – Table of Contents
- Beginnings
- The Dream Takes Hold
- Where the Wind Blows
- Unyielding Resolve
- December 17, 1903
- Out at Huffman Prairie
- A Capital Exhibit A
- Triumph at Le Mans
- The Crash
- A Time Like No Other
- Causes for Celebration