Amerika Birleşik Devletleri (ABD), bir çok konuda olduğu gibi havayolu sektöründeki uygulamalarıyla da şahsına münhasır bir ülke.
Dallas Love Field Havalimanı’nı kısıtlayan ve ancak 2014 yılı sonunda kaldırılan “Wright Amendment” hafızalardaki tazeliğini halen koruyor.
İşte bu ilginç uygulamalardan bir diğeri, New York LaGuardia ve Washington National havalimanları için geçerli olan Çember Kuralı (Perimeter Rule).
Çember Kuralı’nın temelde, bundan 50 – 60 sene kadar önce yaşanan bir takım gelişmelere dayanıyor.
LaGuardia ve National’a ilave olarak sırasıyla New York ve Washington’da inşa edilen JFK (Idlewild) ve Dulles havalimanları ilk zamanlarda, kent merkezine olan uzaklıkları sebebiyle ne havayolu şirketleri tarafından tercih ediliyordu ne de yolcular.
İşte bu duruma bir çare olması ve yeni havalimanlarının kullanımının artması amacıyla, Çember Kuralı getirilmişti.
LaGuardia merkezli 1.500 kara mili ve National merkezli 1.250 kara mili (1966 yılında 650 mil, 1980’lerin ortalarında 1.250 mile çıkarıldı) yarı çapında daireler çizilerek, bu havalimanlarına yapılacak uçuş operasyonları bu çemberler içerisinde kalan bölgelerle sınırlandırılmıştı.
Böylece dış hat ve uzun mesafeli iç hat uçuşlarının çok büyük bir bölümü, yeni açılan JFK ve Dulles havalimanlarına kanalize edilmişti.
Yıllar geçtikçe bu kural bir takım istisnalarla biraz gevşetilmiş olsa da günümüzde geçerliliği devam ediyor. (Mesela Washington National Havalimanı’ndan Austin, Denver, Las Vegas, Los Angeles, Phoenix, Salt Lake City, San Francisco, San Juan, Seattle ve Portland, Ore kentlerine sefer yapılabiliyor)
Dolayısıyla halen bu iki meydandan, ABD iç hatlarının en kârlı pazarı olan “doğu – batı kıyıları” arasında direkt uçuş yapılamamakta.
LaGuardia’da Kim Kazanır, Kim Kaybeder?
LaGuardia ve National havalimanlarını kısıtlayan Çember Kuralı geçtiğimiz günlerde yeniden tartışılmaya başlandı.
Amerikan basınına yansıdığı kadarıyla, söz konusu kuralın kaldırılması gündemde.
Böyle bir durumun havayolu şirketleri ve yolculara farklı farklı yansımaları olacak gibi görünüyor.
LaGuardia bağlamında ilk olarak havayolu şirketlerine bakalım.
LaGuardia’nın hâkim havayolu şirketleri American Airlines ve Delta.
Kısıtlamaların kalkmasıyla birlikte, bu iki havayolu şirketi başta Los Angeles ve San Francisco olmak üzere, yukarıdaki haritada bulunan kırmızı hattın ötesine sefer düzenlemeye başlayacaktır.
New York kent merkezine yakınlığı sebebiyle, uzun mesafeli iç hat uçuşlarında LaGuardia, bir anda JFK’ye göre avantajlı konuma geçecek ve tercih edilecektir.
Bu sayede American ve Delta’nın gelirlerinin ve muhtemelen kârının artacağı söylenebilir.
JetBlue, United Airlines ve Virgin America için ise bu durumun tam tersi geçerli.
Newark’ta kuvvetli olan United ve JFK’de etkin olan JetBlue ve Virgin America, LaGuardia’dan gelecek rekabete karşı kayba uğrayacaktır.
Söz konusu kural değişikliğine yolcu gözüyle baktığımızda da yine kazananlar ve kaybedenler olduğunu görüyoruz.
New York’tan mesela Los Angeles’a gidecek olan bir kişi JFK ve Newark’ın yanı sıra, LaGuardia alternatifine de sahip olacak. Bu durum yolculara hem bilet fiyatlarında, hem de havalimanına ulaşım süresinde ciddi avantajlar sağlayabilir.
Öte yandan, halen American ve Delta tarafından LaGuardia çıkışlı olarak ABD’nin doğusundaki küçük kentlere icra edilen seferler menfî biçimde etkilenecektir.
Bangor, Dayton, Greensboro, Norfolk gibi küçük kentlere yapılan seferler azaltılabileceği gibi, tamamen iptal de edilebilir. Böyle bir gelişme, bu hatları kullanan yolcular için pek de keyifli sonuçlar üretmeyecektir.
ABD’nin ilgili resmî kurumları halen işte bu fayda ve zararları analiz etmekle meşgul.
Bakalım Çember Kuralı’nın geleceği ne olacak?