Her yıl taşınan yolcu sayısı artıyor.
Uçmak hem hayatın hem de ekonominin en önemli parçalarından biri haline geliyor. Ama uçak yolculuğu bu gelişime rağmen basitleşmiyor, ucuzlamıyor.
Havayolu şirketleri sundukları her hizmetten ek ücret istiyor.
Check-in’de çok mu sıra var? Boş kontuar paralı.
Kabine çanta mı alacaksınız? Ödeme yapacaksınız.
Henüz bu kuralların bir kısmı Türkiye’de veya Avrupa’da geçerli değil.
Ama son birkaç yıldır ABD’de başlayan paralı hizmetler her an havayolu şirketleri tarafından burada da uygulanabilir.
Time Dergisi ABD’de kapsamlı bir araştırma yaptı. Bazıları Amerika’ya has olsa da yolcuların şikayetlerinin dünyada önemli bölümü ortak.
1. Topla Dağıt
Havayolu şirketleri özellikle iç hat veya bölgesel uçuşlarda yolcularını belirli merkezlere topluyor ve oradan aktarma yapıyor. Yolcular, uçacağı yere zaman kaybetmeden tek seferle ulaşmak istiyor. Rötarlar, bir terminalden diğerine geçerken yaşanan koşturma, uçağa yetişmeyen bavullar yolcuyu çıldırtıyor.
2. İadesiz Biletler
Bilet alırken fiyatları karşılaştırıyorsunuz. Bir anda karşınıza çok ucuz bir bilet çıkıyor. Kurallarını okumadan hemen satın alıyorsunuz. Ama o gün işiniz çıkıyor. Veya tatilinizi birkaç gün uzatmak istiyorsunuz. Ne yazık ki biletlerin iadesi yok. Uçamadığınızda yanıyor. Yeniden, hem de çok pahalı bir sınıftan bilet alıyorsunuz.
3. Fiyatta Psikolojik Sınır
Yolcu bilet alırken fiyatta 9 rakamını görünce bir an ürküyor. Aslında bu bir psikolojik sınır. 100 yerine 99 rakamı daha çekici gibi dursa da yolcunun aklına hemen ‘Acaba üzerine daha ne kadar ödeyeceğim, kazıklanıyor muyum’ soruları geliyor.
4. Dar Koltuk
Uçakların kapasiteleri büyüyor. Gövdeler genişliyor. Ama havayolları kabine hep daha fazla koltuk koymanın peşinde. Örneğin uzun menzilli yolcu uçaklarında 1990’lara oranla koltuklar yaklaşık 10 santimetre daha daraldı.
5. Mille Uçamamak
Amerikan Havayolları 1981’de ilk özel yolcu programını başlattığında yolcular topladıkları millerle ödül bilet alıyor ve her uçuşta da yer bulabiliyordu. Bugün sistem o kadar karmaşık ve zor hale geldi ki, yoğun sezonda ödül biletle uçmak neredeyse imkânsız.
6. Günün VIP Yolcusu
Havayolları geçmişte belirli bir ücret karşılığında bir yolcuya ekonomi de uçsa özel yolcu salonu, öncelikli geçiş gibi hizmetler verirdi. Yolcular kaldırılan bu hizmeti geri istiyor.
7. İkramsız Uçuşlar
Birçok uçuşta su bile paralı. Yolcu ciddi oranda artan bilet fiyatlarına karşılık uçakta bedava yemek yemek istiyor.
8. Biletleme Ücreti
Milyonlarca yolcu “İnternetten biletimi aldım. Tüm işlemleri tek başıma yaptım. Neden biletleme ücreti ödüyorum” sorusunu soruyor.
9. Paralı Filmler
İkram gibi filmlerin de ücretli hale gelmesi, kulaklıklardan para talep edilmesi yolcuyu geriyor.
10. Evcil Hayvan Ücreti
Her yıl ortalama 2 milyon evcil hayvan sahibiyle uçuyor. Amerika’da 1980’lerde 30-35 dolarlık ek ücret bugün 125-150 dolar arasında. Bazen bu rakam 250 dolara kadar çıkıyor.
11. Uzun Güvenlik Kuyrukları
Yeni güvenlik uygulamaları, sıvı kontrolü havalimanlarında kuyrukları uzatıyor. Sırada geçen saatler, didik didik aramalar, uçuşları keyiften çok işkenceye dönüştürüyor.
12. Ücretli Bagaj
Havayolları artık bagaj limitleri içindeki bavullar için de yolcudan parça başına 25-35 dolar para alıyor.
13. Battaniye ve Yastığa Para Ödemek
Uçakta uykunuz geldiyse JetBlue, yedi Dolar’a battaniye ve yastık satıyor.
14. Koltuğa Ekstra Ücret
Havayollarının en ön, cam kenarı veya daha geniş olan acil çıkış kapılarındaki koltuklara ekstra ücret talep ediyor. Bu, yolcuların aklına, “Neden aynı koltuğu daha fazla para isteniyor?” sorusunu getiriyor.
15. Bedava İçeceğe Son
Eskiden havayolları ikram vermeseler de yolcularına bir bardak su, kahve veya çay ikram ederlerdi. Şimdi hiçbir şey verilmiyor.
16. Uçakta Yer Yok
Havayolları her zaman zarar etmemek için koltuk kapasitesinden daha fazla bilet satar. Bunun amacı son dakikada yapılan iptaller nedeniyle para kaybetmemektir. Eğer havalimanına geç giderseniz, uçamayabiliyorsunuz.
17. Kabin Bagajı Kısıtlaması
Ücretli bavul uygulamasıyla birlikte artık havayolu şirketleri kabine alan bagajlarda da ciddi kısıtlamalar yapıyorlar. Hatta Amerika Spirit Havayolları, kabine alınan bagajdan 45 dolar ücret istiyor.
18. Yoğun Günlere Ek Ücret
Amerika’da hızla yayılan uygulamada çok yoğun uçuşların olduğu günlerde şirketler ek eleman çalıştırmaları ve mesai ödemeleri nedeniyle yolculardan 10 dolar ek ücret almaya başladı.
19. Ücretli Sıra
Bazı şirketler uzun sıraların olduğu check-in’de ücret ödeyen yolculara yeni kontuar açıyor. Bu ücretlerse genellikle 10-20 dolar arasında değişiyor.
20. Tuvaletlerin Paralı Olması
Korkmayın, henüz böyle bir uygulama yok. Ama geçen yıl Ryanair tarafından ortaya atılan öneri bile yolcuları çıldırtmaya yetti.