Türkiye’nin havayolu tarihine bakıldığında, yakın bir geçmişe dek, Türk Hava Yolları’nın (THY) tarihiyle bir hayli paralel bir biçimde hareket ettiği görülür.
Örnek vermek gerekirse; Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) gibi devlet kurumları, uzunca bir müddet THY’nin atası olan “Hava Yolları Devlet İşletme İdaresi” bünyesinde faaliyet göstermiştir.
Türkiye’deki Havayolu Personeli Dernekleri
Aynı iş kolunda çalışan kişileri bir araya getiren personel derneklerinin, havayolu sektöründe faaliyet gösterenleri için de durum çok farklı değildir.
Ülkemizde havayolu sektöründeki personel dernekleri denildiğinde ilk akla gelen Türkiye Havayolu Pilotları Derneği (TALPA), Hava Yolları Kabin Memurları Derneği (TASSA) ve Uçak Teknisyenleri Derneği (UTED) adlı kurumlar çalışmalarına ilk olarak “THY” önadıyla başlamıştır.
Sonraki yıllarda sektöre özel şirketlerin de dahil olmasıyla, bu dernekler kendilerini yenileyerek, sektördeki tüm çalışanlara hitap eder hale gelmişlerdir.
Kurumsal web sitelerinde yer alan tarihçelerine göre TALPA, TASSA ve UTED’in kuruluş dönemlerine kısa bir yolculuk yapalım.
TALPA
1958 yılında THY bünyesinde, pilotların sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî gelişmelerine katkıda bulunmak amacıyla kurulan THY Pilotları Cemiyeti, Türk sivil havacılığındaki gelişmeler ve 1985 yılından itibaren özel havayolu şirketlerinin kurulması sonucu, ihtiyaca cevap veremez hale gelmiştir.
Cemiyet, sivil havacılık sektöründeki tüm kokpit ekiplerini bir dernek çatısı altında toplayabilmek gayesiyle, 1996 yılında kendisini lağvetmiş, tüm maddi varlıklarını 5 Haziran 1997 tarihinde Türkiye Havayolu Pilotları Derneği’ne (TALPA) devretmiştir.
Dernek, Uluslararası Havayolu Pilotları Dernekleri Federasyonu’nun (IFALPA) bir üyesidir.
Derneğin merkezi İstanbul’dadır.
TASSA
10 MAYIS 1965 tarihinde kuruluan dernek, üyelerinin; meslekî, iktisadî, hukukî, ve sosyal menfaatlerini geliştirmeyi hedefleyerek çalışmalarını sürdürmektedir.
Dernek, Bakanlar Kurulu’nun 28 Şubat 1980 tarih ve 8/450 sayılı kararnamesi ile, kuruluş merkezi Batı Almanya’da bulunan Uluslararası Uçucu Kabin Memurları Teşkilatı’nın (International Cabin Attendants Association) bir üyesi olmuştur.
TASSA, 1980 yılında Yeşilköy’de kendi dernek merkezi binasını alarak, 1993 yılına kadar faaliyetine orada devam etmiştir.
1993 yılında, halen çalışmalarını yürüttüğü Ataköy’deki dernek merkezine taşınmıştır.
Mülkiyeti kendisine ait dernek merkezi ve üye sayısıyla, Türkiye’deki ilk 100 derneğin arasındadır. Derneğin 15 Haziran 2009 itibarıyla THY ve özel havayolu şirketlerinde çalışan kabin memurlarından oluşan toplam 3.000 üyesi bulunmaktadır.
UTED
UTED , Uçak Teknisyenleri Derneği, 1968 yılı Aralık ayında Türk Hava Yolları Uçak Bakım Merkezi’nde, THY Teknik Müdürlük personeli ve uçak teknisyeni olan 10 kişiden meydana gelen kurucu üyeler tarafından, “THY Uçak Teknisyenleri Cemiyeti” adı altında kurulmuştur.
UTED , Uçak Teknisyenliğinin bir meslek grubu olarak toplum içinde yerini alması amacına yönelik sosyal ve kültürel çalışmalar yapmak, bilgili, bilinçli, güçlü, yüksek verimli sağlıklı iş gücünün yaratılması ve çağdaş havacılığın yurt çapında yayılmasını sağlayacak çalışmalar yapılması amacıyla kurulmuştur.
Bir yasa ile “Cemiyet” kelimesinin kullanımı yalnız Gazeteciler Cemiyeti’ne verilince adı “THY Uçak Teknisyenleri Derneği” olarak değiştirildi.
Sonraları “Türk” kelimesinin dernek isimlerinden çıkarılması kararına uyularak olağanüstü bir Genel Kurul kararı ile dernek, “Hava Yolları Uçak Teknisyenleri Derneği” adını aldı.
1979 yılında yayınlanmaya başlayan dergimiz için bir kısaltılmış isim aranırken üye çoğunluğunun benimsemesi üzerine Uçak Teknisyenleri Derneği’nin kısaltılmış adı “UTED” oldu.
1985 ve onu takip eden yıllarda özel havayolları kurulmaya başlandı.
Buralarda çalışan teknik personelinin hemen hemen tamamı THY’den ayrılan uçak teknisyenleri idi.
Yapılan tüzük değişikliği ile THY dışında görev yapan uçak teknisyenlerinin de üye olarak alınması imkânı sağlandı.
Şu anki dernek merkezi ve lokali, Bakırköy’de İstanbul Caddesi üzerindeki Üstoğlu Apartmanı’ndaki bir daire (Sefa İnan başkanlığı döneminde) satın alınarak tefriş edildi ve hizmete sunuldu.