İkinci Dünya Savaşı’nın ardından Hırvat asıllı Josip Tito’nun önderliğinde kurulan güney slavları ülkesi Yugoslavya’nın 1991 yılından itibaren başlayan çözülme sürecinin sonunda ortaya tam 6,5 devlet çıktı.
Basketbol, futbol gibi spor dallarında çok başarılı olan Yugoslavya’nın devamında ortaya çıkan bu devletlerin bir çoğu, bu alanlardaki başarılarını devam ettirdi.
Ancak aynı şeyi havayolu işletmeciliği açısından söylemek bir hayli güç.
20. yüzyılın ikinci yarısında, millî bir havayolu şirketine sahip olmak; para, bayrak, istiklal marşı gibi bir bağımsızlık sembolü sayılır haline geldiğinden, Yugoslavya’dan kopan tüm devletler kendi bayrak taşıyıcı şirketini kurma yoluna gitti.
Sonuç?
Neredeyse hepsi için tam bir hüsran.
Kendi ayakları üzerinde durabilen hiç bir şirket bulunmuyor.
İşte geçen haftaki haber; Slovenya’nın bayrak taşıyıcı şirketi Adria, devlet desteği sayesinde, iflas etmekten son anda kurtuldu.
Geçen yıl 63 milyon Euro zarar eden şirkete, 50 milyon Euro mertebesinde bir nakit akışı sağlandı.
450 personeli bulunan şirketin önümüzdeki günlerde çalışanlarının %20’sini işten çıkarması bekleniyor.
Ve yine EX-YU Aviation sitesindeki bir başka haber:
Efsanevî havayolu şirketi JAT, bu kez de Azerbaycan’a teklif edildi!
(Daha önce de aralarında Aeroflot ve THY’nin de bulunduğu bir çok şirketin adı, JAT ile anılmıştı)
“Efsanevî” diyorum zira JAT, 1991 ve sonrasındaki çözülme sürecine kadar Yugoslavya’nın bayrak taşıyıcı şirketi konumundaydı.
1927 yılında Aeroput adıyla kurulan şirket ilk seferini bir yıl sonra Belgrad – Zagreb arasında yapmıştı.
1930 gibi erken bir tarihte yurt dışı seferlere başlayan şirketin uçuş ağına Viyana, Graz ve Selanik kentleri dahil olmuştu.
1970 yılında Avustralya ve Kanada’ya charter seferleri başlatan JAT, 1975’te de ilk uzun menzilli tarifeli hattını açmıştı: BEG – KHI – SIN – SYD
1987 rekor yılı olmuş ve taşınan yolcu sayısı 4,5 milyona ulaşmıştı. (Aynı yıl THY: 3,6 milyon)
1990 yılında ise ABD uçuşlarındaki yolcu sayısı yıllık 180.000’e yükselerek büyük bir başarıya imza atılmıştı. O dönemde 61 uluslararası noktaya sefer yapılıyordu.
Ancak 1991’de başlayan iç savaş her şeyi alt üst etti ve geçen 20 yılın ardından JAT, Sırbistan devleti tarafından bir an önce elden çıkarılmaya çalışılan, istenmeyen bir evlat durumuna düştü.
Ve sonunda Azerî şirket AZAL’dan medet umulur hale gelindi.
Ne kadar yazık!