Ücretli Yolcu Kilometre – ÜYK, bir havayolu şirketi tarafından hizmet verilen yolcu sayısı ile uçulan toplam kilometrenin çarpımı ile elde edilen ve sektördeki firmaların performansını ölçmede kullanılan temel verilerden bir tanesidir.
Havayolu 101 Arşiv Departmanı tarafından ICAO Journal’in 1993 yılı sayılarında yapılan bir araştırmada, 1992 yılına ait ÜYK rakamlarına ulaşıldı.
Bu kapsamda, dünya çapında en fazla ÜYK üreten ilk 25 havayolu şirketini ele alıyoruz.
1992 yılı verilerini, 2011 yılı ile mukayese ediyoruz.
Göze ilk anda çarpan fark, dünyanın en önde gelen 25 havayolu şirketinin ürettiği toplam ÜYK miktarındaki artış oluyor.
Yirmi senelik süreç sonunda, ilk 25 şirketin toplam ÜYK’sinin dört katına çıktığı görülüyor.
Ayrıca, 1990’ların başlarında ön sıralarda yer alan Avrupalı taşıyıcıların, hâkimiyeti özellikle ABD’li taşıyıcılara kaptırdıkları da söylenebilir.
Listede fark edilen bir başka nokta ise, havayolu sektörünün merkezinin Avrupa’dan Orta Doğu’ya doğru kayıyor oluşu.
Emirates, Qatar Airways ve Türk Hava Yolları, 1992 yılındaki listede yer almazken, günümüze gelindiğinde üst sıraları zorlayan önemli oyuncular haline dönüştüler.
Güneydoğu Asya bölgesinde de China Southern Airlines, Air China ve China Eastern Airlines’ın atağı açıkça görülmekte.
Bu arada düşük maliyetli taşıyıcılardan bahsetmeden geçmek de olmaz.
ABD’nin dev şirketi Southwest Airlines 2011 verilerine göre dünya genelinde altıncı olurken, Avrupalı Ryanair onüçüncü sırada yer alıyor.
Nispeten kısa mesafelerde operasyon sürdüren bu gibi şirketlerin bu listenin üst sıralarında yer alması, uçuş faaliyetlerinin ne denli yoğun olduğunun bir göstergesi.
Tabii işin bir de hüzünlü tarafı var.
Northwest, Varig, Canadian, TWA gibi şirketler ama şirket birleşmeleri, ama iflaslar sonucunda artık sektörde yer almıyor.
Bununla birlikte, bir zamanların güçlü oyuncuları olan Iberia (27.), Alitalia (39.), Swissair (42.) ve SAS gibi bayrak taşıyıcı şirketler de artık oyun dışı.
Özetle; dünya değişiyor ve havayolu sektörü, bu değişimin öncülerinden bir tanesi olarak kendisini yeni oyuncularla dönüştürmeye devam ediyor.