Havayolu 101’in tarih bölümünde bu kez, Avrupa BirliÄŸi (AB) ve havayolu sektöründeki rekabeti konu alan eski bir haberi irdeliyoruz.

Haber, 26 Ekim 1992 tarihine ait ve Milliyet Gazetesi‘nde yayımlanmış.

Avrupa Göklerine Kimler Hükmediyor?

AB, 1988 yılından itibaren ticarî havayolu sektöründeki katı kuralları, üye devletleri kapsayacak şekilde esnetmeye başlamıştı.

Bu açıdan, 23 Temmuz 1992 tarihinde kabul edilen düzenlemeler, AB havacılık pazarı açısından tam manasıyla bir kilometre taşı niteliğindedir.

Yukarıda bahsettiğimiz haber, bu yeni döneme değiniyor.

Bu düzenlemeyle birlikte, o tarihlerde dünya genelinde görülmekte olan ekonomik durgunluğa, yükselen rekabet düzeyinin ekleneceği ön görülerek, bu yeni durumun sektördeki mevcut şirketlerin bazılarını çok zorlayacağı belirtilmiş.

British Airways, Lufthansa ve Air France’ın yeni döneme hazır olduÄŸu, ancak Iberia, SAS, Finnair, Olympic Airways gibi ÅŸirketlerin rekabete ayak uydurmakta zorlanacağı iddia edilmiÅŸ.

Artan rekabetin yolculara, daha fazla uçuş alternatifi ve daha ucuz bilet fiyatları olarak müspet bir biçimde yansıyacağı yine haberde yer alan başka bir nokta.

Netice olarak, AB havacılık pazarının serbestleşmesi (deregulasyon) sonucunda Avrupa göklerine kimlerin hükmettiğine bakıldığında, 1992 tarihli o haberde hiç hesaba katılmayan birileri olduğu görülüyor:

“Düşük Maliyetli Taşıyıcılar”

Ryanair ve easyJet’in başını çektiÄŸi bu grup, AB havacılık pazarının tamamen serbestleÅŸtiÄŸi 1997 yılı sonrasında bir çok alışkanlığı deÄŸiÅŸtirerek, büyük bir baÅŸarıya imza attı.

Sadece bu iki şirketin yıllık yolcu sayısı toplamı, 120 milyonun üzerinde.

Her şeye rağmen network taşıyıcılar da, sektörde yaşanan paradigma kaymasına karşı göstermiş oldukları mücadeleden ötürü tebrik etmek gerekiyor.

İşte AB havacılık pazarının şeklini değiştiren düzenlemelerin adımları.

1.Paket: 14 Aralık 1987’de kabul edilerek, 1 Ocak 1988 tarihinde devreye giren ilk paketle birlikte, AB havacılık pazarıyla ilgili bazı kurallar yumuÅŸatılmaya baÅŸlanmıştır. Birlik içerisindeki uçuÅŸlara yönelik bilet fiyatları ve kapasite ayarlamalarına devletlerin müdahale etme yetkisi nispeten kısıtlanmıştır.

2.Paket: 24 Temmuz 1990’da kabul edilerek, 1 Kasım 1990 tarihinde devreye girmiÅŸtir. Bilet fiyatları ve havayolu ÅŸirketlerinin kapasite paylaşımları konularında tamamen olmamakla birlikte daha fazla serbestlik saÄŸlanmıştır. Åžirketlere, tescil edildikleri devlet ile AB üyesi diÄŸer devletler arasında istedikleri kadar yolcu ve kargo taşıması yapma imkânı verilmiÅŸtir.

3.Paket: 23 Temmuz 1992’de kabul edilerek, 1 Ocak 1993 tarihinde devreye girmiÅŸtir. Havayolu ÅŸirketleri bu paket sonucunda, AB içerisinde tam kabotaj hakkına sahip duruma gelmiÅŸtir. Üçüncü Paket, kendi içerisinde iki kademeden oluÅŸmaktadır.

1.Kademe: 1 Ocak 1993 tarihinden itibaren AB içerisindeki uçuşlarda havayolu şirketlerine tarife ve kapasite serbestliği getirilmiştir.

2.Kademe: 1 Nisan 1997 tarihinde devreye girmiş ve havayolu şirketlerine AB içerisindeki uçuşlarda tam kabotaj hakkı tanınmıştır.

Sonraki yıllarda bu serbestlik, AB üyesi olmamalarına karşın Norveç, İzlanda, İsviçre gibi diğer bazı devletleri de içine alacak şekilde genişletilmiştir.