İki silahşör gibi pazarı elinde tutan Boeing ve Airbus uzun zamandır birbirlerine en önemli silahları olan 737 ve A320′yi çevirmişlerdi.
Acaba hangisi önce modernizasyon veya yeni bir tasarım için düğmeye basacaktı?
Merakla beklenen bu sorunun cevabı bir kaç gün önce en azından Airbus tarafı için netleşti.
Avrupalı imalatçı, 2016′dan itibaren A320′nin yenilenmiş modeli “A320neo”nun hizmete gireceğini açıkladı.
Şimdi gözler Boeing’e çevrildi. Boeing uzun yıllardır imalatta olan 737 uçaklarını ne zaman yenileyecek?
Geçmişte yaptığı gibi bir kaç küçük değişiklikle mi idare edecek? Veya yepyeni bir tasarıma mı imza atacak?
Havacılık dünyası her ne kadar teknoloji konusunda önde gittiğini söylese de mevcut teknolojileri öyle kolay kolay değiştiremiyor.
Yenilikten önce amaç sistemin havacılık otoritelerinden sorunsuz onay alması ve işletimin emniyetli ve başarılı olması.
Tabii bir de olayın yatırım boyutu var.
Yeni bir yolcu uçağını yapmanın maliyeti neredeyse 10 milyar doları geçiyor. İmalatçılar bu parayı yıllar içinde, ancak yüzlerce uçak satarak çıkartabilmekte.
Buna ek olarak bir de görülmeyen maliyetler var. Geciken projeler imalatçıların başını fena halde ağrıtıyor. Örnekleri için çok eskiye gitmeye gerek yok. Airbus’ın A380′de ve halen Boeing’in de 787′de yaşadıkları ortada.
Son bir kaç yıldır imalatçılar üzerinde en çok sattıkları pazarda ciddi bir baskı vardı.
Pratt & Whitney (PW) ve arkasından CFMI şirketinin geliştirdikleri yeni motorlar, başta winglet, kompozit olmak üzere geliştirilen teknolojiler havayolları tarafından yakından takip ediliyor. Havayolları rekabet güçlerini artırmak yani birim maliyetlerini düşürmek için imalatçılardan daha ekonomik uçaklar istiyor.
Bugün 737 dendiğinde 1965′ten gelen bir gövde tasarımını üzerinde taşıdığı görülüyor. Tabi ki ilk imal edilen 737-100 ile bugün imalattaki 737NG arasında dağlar kadar fark var.
Keza aynı durum A320 için de geçerli. Tasarım 1980′lerin ortasına doğru uzanıyor. O yılların çok ama çok yenilikçi teknolojileri bugün havacılığın standartları arasında.
Şimdi Airbus önemli bir adım atıyor:
A320 ailesinin motorları yenilenecek.
Köpekbalığı yüzgecinden geliştirilen winglet yani “sharklet” takılacak. Uçak biraz daha hafifletilecek.
Airbus A320neo ile yakıt maliyetlerini yüzde 12 azaltmayı hedefliyor. Motorda parçalar ve bakımda sağlanacak %3′lük tasarruf, uçuş maliyetlerini yüzde 15 düşürecek. Yeni modelin fiyatı standart A320′lere göre 6 milyon dolar daha pahalı olacak. Airbus bu farkın kısa sürede içinde sağlanacak yakıt maliyeti ile çıkartılabileceğine inanıyor.
Diğer tarafta ise Boeing gelişmeleri biraz daha uzaktan izliyor. 737 için tasarlanan CFM56 serisinin yeni modeli 2012′de uçakta kullanılmaya başlanacak. Yapılacak küçük değişikliklerle Boeing yeni uçak tasarımına kadar biraz bekleyecek gibi duruyor. Bu arada yenileme için gündemde 737′den önce 777 var. Tüm yapılacaklar sanki yeni bir tasarıma sahip 737′nin yerini alacak bir uçak için ayrılmış gibi duruyor. Boeing bir kaç yıl içinde açıklayacağı yeni uçak modeli ile rakibini vurmayı amaçlıyor.
Savaşın öbür tarafında ise motor imalatçıları var. Uzun süredir sivil pazarda suskun olan P&W yepyeni bir motorla geliyor. Boeing ve Airbus’ın yanı sıra Kanadalı Bombardier, Brezilyalı Embraer’in ve hatta Çin bile bu yeni motoru bekliyor. Farklı bir teknolojiye sahip motor herkesi düşük yakıt tasarrufu ile heyecanlandırıyor.
Karşısındaki rakip ise Fransız-Amerikan ortaklığındaki CFMI. Şirket, benzer bir teknoloji ile CFM56′nın yüksek başarısını devam ettirmek istiyor. CFMI şirketi, uçak motorlarının en büyük maliyeti olan bakımda farkı yollar izleyerek, parça niteliklerini geliştirip hizmet ömrünü uzatarak bu yarışta varım diyor.
Bakalım bu savaş nasıl sonuçlanacak?